Allen & Overy Diversity-partner, corporate strafrecht-specialist, PvdA-politicus en voormalig officier van justitie Hendrik Jan Biemond ziet juridisch pionieren en sociaal engagement als rode draad in zijn carrière. ‘Ik word pas gevraagd op het moment dat de rechtspraak geen houvast geeft.’
‘Ik kom uit een gereformeerd gezin, en heb meegekregen dat je met je talenten moet woekeren. Als je talent hebt, dan ben je schatplichtig. Daar hoort ook sociaal engagement bij. Dat heb in mijn carrière altijd meegenomen.
Of ik mijn geloofsovertuiging heb vastgehouden, is een moeilijke vraag. Het deel dat zich richt op barmhartigheid en naastenliefde, daar houd ik graag aan vast. Het deel dat zich richt op kerkelijke tradities heb ik losgelaten.
In 1987 ben ik in Leiden Juridisch Politieke Wetenschappen gaan studeren. Ik heb ook een tijdje aan de University of Connecticut Graduate Law School gestudeerd. In Nederland deed iedereen het hoogst noodzakelijke; in de VS waren studenten enorm ambitieus. Dat inspireerde mij en daagde me uit. Mijn hoge ambitieniveau bracht me ertoe bij Loeff Claeys Verbeke te gaan werken, de voorloper van Allen & Overy.
Bij Loeff Claeys Verbeke werkte ik voor een zeer bekende en bijzondere advocaat; Leo Spigt, één van de oprichters van de sociale advocatuur in Nederland. Leo Spigt is in bijna alles anders dan ik. Het is een grote man met een fors postuur, en een diepe basstem. Hij is sterk gericht op de strategie en menselijke verhoudingen in een zaak. Zelf richt ik me van nature op de inhoud, het dossier. Spigt heeft me geleerd dat je als advocaat heel veel zelfvertrouwen moet inbrengen. Nog steeds denk ik soms: hoe zou hij hier vanuit zijn statuur in gaan staan?
Heel spannend vond ik de eerste Nederlandse zaak over misbruik van voorwetenschap bij aandelenhandel, in 1995. Ik was toen advocaat-stagiair. Onze cliënt, Joep van den Nieuwenhuyzen, was veroordeeld door het hof Amsterdam. Uiteindelijk heeft de Hoge Raad die uitspraak gecasseerd, op basis van argumentatie die ik als advocaat-stagiair had bedacht. Die zaak heeft mij heel erg gesterkt in mijn zelfvertrouwen, én mijn richting bepaald: het financiële strafrecht, dat voorheen nauwelijks bestond.
Dat creatieve pionieren bleef de rode draad in mijn carrière. Dat ligt deels aan hoe mijn vakgebied veranderd is. Door de huidige zoeksystemen en legal tech kunnen cliënten tegenwoordig zelf goed de stand van het recht achterhalen en toepassen op hun situatie. Ik word pas gevraagd op het moment dat de rechtspraak geen houvast geeft.
Ook als officier van justitie pionierde ik, bijvoorbeeld in de zaak American Energy in 2007, die ging tot aan de Hoge Raad. De verdachten kochten op de plank liggende kasgeldvennootschappen waar geld in zat. Ze brachten daar naar later bleek waardeloze assets in, waaronder een zilvermijn in Colorado. Die waarde werd snel afgeschreven, waardoor zij vennootschapsbelastingvoordeel kregen en het kasgeld konden uitdelen. We constateerden ter plekke dat die zilvermijn volstrekt onbereikbaar en onbruikbaar was. Een filmpje daarvan is uitgezonden tijdens de behandeling door de Amsterdamse rechtbank. Mijn team en ik hebben mede op basis daarvan kunnen bewijzen dat er sprake was van fraude.
Een andere primeur was de Ahold-boekhoudfraudezaak in 2002. Die ging onder andere over twee elkaar tegensprekende side letters met betrekking tot een joint venture. Uit technisch onderzoek van het Nederlands Forensisch Instituut bleek dat bij het tekenen van de eerste brief, de andere brief eronder lag. De brieven waren tegelijkertijd getekend; de eerste was dus in mijn opvatting valselijk opgemaakt. Die nieuwe manier om valsheid in geschrifte aan te tonen leidde in eerste instantie tot veroordelingen.
Als bedrijf wil je na een strafrechtelijk onderzoek dóór. In het corporate strafrecht is het daarom vaak in het belang van mijn cliënten dat de strafzaak buiten de rechter om wordt afgedaan. In de gesprekken daarover komt mijn ervaring bij het Openbaar Ministerie goed van pas. Natuurlijk kan ik daar weinig over zeggen, maar je hebt in de kranten kunnen lezen dat bijvoorbeeld de strafzaken tegen ING en onderdelen van SHV met een schikking zijn afgedaan. Dat cliënten mij het vertrouwen geven om hen in zo’n complex proces te begeleiden, vind ik iedere keer weer bijzonder.
In 2020 ben ik benoemd tot Diversity & Inclusion-Partner Europa bij Allen & Overy. De cultuur van de witte heteroman is in onze samenleving systematisch dominant. Dat doorbreken, terwijl het gevoel bestaat dat ons succes juist voorkomt uit die cultuur, is een langdurig proces. Daar ben ik heel gedreven in.
Als homo heb ik mezelf zeker in het begin van mijn carrière verstopt. Ik dacht dat dat nodig was om succesvol te worden bij zo’n groot kantoor. Ik wil dat advocaat-stagiairs bij Allen & Overy voelen dat ze succesvol worden juist omdát ze zichzelf kunnen zijn. Jonge mensen uit minderheidsgroepen zijn tegenwoordig veel opener en strijdbaarder. Dat is precies de kant die we op moeten.’
Ik ben als Amsterdams PvdA-gemeenteraadslid niet bezig met de vraag of ik ooit Minister van Justitie word. Ik ben niet de politiek ingegaan omwille van persoonlijke ambitie. Uit de betrokkenheid van PvdA-lid Herman Tjeenk Willink bij de formatie blijkt bovendien dat ik nog ongeveer dertig jaar heb om te pieken.
