Na tien jaar kibbelen heeft een meerderheid van de EU-landen zich maandag geschaard achter een voorstel van de Europese Commissie om de raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven voor 40% uit vrouwen te laten bestaan. Dit quotum zakt naar een percentage van 33% aan vrouwen, als bedrijven de raden van bestuur én de raden van commissarissen in gezamenlijkheid bekijken.
Eindelijk kunnen we vooruit, verzuchtte Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op Twitter. ‘We weten dat wetgeving werkt om het glazen plafond te breken dat vrouwen nu nog belet de bestuurskamers binnen te komen.’ Die achterstelling is volgens haar niet alleen oneerlijk, maar ook economisch onverstandig. Von der Leyen verwijst naar onderzoek, waaruit blijkt dat divers samengestelde teams ‘aanjagers’ zijn van groei en innovatie.
Blokkade
Toen de Europese Commissie in 2012 voor het eerst het vrouwenquotum voorstelde, was Nederland fel tegen. Ook Duitsland, de Scandinavische en Baltische landen voelden er weinig voor, ook omdat zij vinden dat arbeidsmarktbeleid een nationale bevoegdheid is waarmee Brussel zich niet moet bemoeien. Samen hadden deze lidstaten voldoende gewicht voor een zogeheten ‘blokkerende minderheid’.
Begin dit jaar werd duidelijk dat het nieuwe Duitse kabinet van sociaaldemocraten, groenen en liberalen een andere koers vaart. Berlijn liet weten het Europese vrouwenquotum met ‘een frisse blik’ te bekijken. Ook de kersverse Nederlandse regering veranderde van inzicht. Vorige maand schreef ze de Tweede Kamer een ‘actief emancipatie- en antidiscriminatiebeleid’ te voeren en pal te staan voor ‘de bescherming en de bevordering van Europese waarden als gendergelijkheid’.
Benoeming nietig verklaren
Nederland kent sinds begin dit jaar het Topvrouwenquotum. Dat houdt in dat de raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven voor minstens 33% uit vrouwen én voor minstens 33% uit mannen bestaan. Als een onderneming hieraan niet voldoet, gaat de eerstvolgende vacature in die raden naar de slechtst vertegenwoordigde sekse. Dit duurt net zolang, totdat de beide geslachten voor een derde vertegenwoordigd zijn. Als bedrijven desondanks een man aannemen als er te weinig vrouwen zijn, wordt die benoeming nietig verklaard.
Het Brusselse voorstel voor een Europese richtlijn is strenger dan de Nederlandse wet, maar bevat een ‘uitzonderingsclausule’. Daardoor hoeft het kabinet volgens minister Karien van Gennip van Sociale Zaken zijn vrouwenquotum de eerste vijf jaar niet aan te passen aan EU-wetgeving. Naar eigen zeggen blijft ze wel kijken hoe ze kan bijdragen aan meer emancipatie.
De EU-landen gaan nu eerst met het Europees Parlement over het wetsvoorstel onderhandelen. Het Europarlement heeft al in 2013 zijn positie bepaald. Doel is het vrouwenquotum nog dit jaar aangenomen te krijgen, zegt PvdA-Europarlementariër Lara Wolters.
