In de rubriek Juridicum Vitae laten we juristen aan het woord over hun juridische loopbaan. In deze aflevering Callista Meijer, rechter Handelssector Hof Amsterdam, sinds 2019 in de Ondernemingskamer. ‘Toen er een buitenstage beschikbaar was bij KLM, dacht ik: “Dat is ‘m. Dat is precies wat ik wil doen!” Ik wilde met mijn poten in de klei om te kijken hoe het nou reilt en zeilt in het zakenleven.’
‘Ik koos in 1980 voor Rechtsgeleerdheid aan de Vrije Universiteit omdat een kennis Criminologie studeerde. Dat leek me machtig interessant. Criminologie kon je studeren na twee jaar Rechten. Ik koos de specialisaties Strafrecht en Privaatrecht. Strafrecht is natuurlijk bij uitstek iets dat aanspreekt. Je hoeft het woord ‘moord’ of ‘diefstal’ maar te noemen, en je hebt een beeld.
Inmiddels weet ik dat de Holleeders van deze wereld mij niet fascineren. De enige oplossing die het strafrechtsysteem biedt, is mensen opsporen en vervolgen. In het civiele recht kun je soms echt problemen óplossen. Of het nou bedrijven betreft of buren met een hoogoplopend grensgeschil, ik vind niets mooier dan een schikking waarbij mensen handenschuddend en ‘Dank u wel’-zeggend de zitting verlaten. Dat zie ik nu in de Ondernemingskamer ook vaak gebeuren.
Rechten is voor mij echt een acquired taste. Ik kan me goed herinneren dat ik als eerstejaars een boekje procesrecht opensloeg en dacht: ‘Mijn hemel. Waar ben ik aan begonnen?’ Mijn mentor destijds – rechter Susanne Kleij, nu een heel goede vriendin – heeft me door dat eerste studiejaar heen gesleept. Áls ik een leermeester moet noemen, dan is zij het. Zij wist mijn enthousiasme voor het vak op te wekken.
Al snel verruilde ik mijn fascinatie voor het strafrecht voor een focus op het rechterschap. De RAIO is één van de meest geweldige opleidingen die je als jonge jurist kunt doen. Toch concludeerde ik uiteindelijk dat ik, om een goede civiele rechter te worden, veel meer van de wereld gezien moest hebben.
Toen er een buitenstage beschikbaar was bij KLM, dacht ik: “Dat is ‘m. Dat is precies wat ik wil doen!” Ik wilde met mijn poten in de klei om te kijken hoe het nou reilt en zeilt in het zakenleven. Veel advocaten klagen dat bedrijven ze veel te laat bij een probleem betrekken. Ik wilde daar zijn waar het daadwerkelijk gebeurde.
Ik heb tien jaar bij KLM gewerkt, want ben ingegaan op KLM’s verzoek om daar te blijven. Al snel specialiseerde ik me in het mededingingsrecht, dat van groot belang is voor KLM’s commerciële beleid. Alle aspecten ervan – distributie, fusiecontrole, misbruik economische machtspositie, staatssteun – kwamen aan bod. Uiteindelijk heb ik me vijftien jaar lang bijna uitsluitend met dat rechtsgebied beziggehouden.
Als bedrijfsjurist bij KLM kwam ik erachter dat je juridische instrumentarium niet de enige manier is om een probleem op te lossen. Er zijn ook andere gereedschapskisten, zoals het commerciële krachtenveld. Onder een juridisch geschil ligt vaak een zakelijk belang of wens. Het gaat niet altijd om het officieel gelijk krijgen. Zo benader ik mijn werk nog steeds.
Medio jaren ‘90 werd ik plaatsvervangend hoofd juridische zaken bij KLM. Een onderzoek van de Europese Commissie triggerde uiteindelijk mijn overstap naar de advocatuur. KLM werd voor het eerst geconfronteerd met low-cost carriers. Easyjet begon tegen spotgoedkope tarieven een route tussen Amsterdam en London; KLM reageerde door ook de tarieven te verlagen. Vervolgens diende Easyjet een klacht in bij de Europese Commissie; ‘KLM maakt misbruik van haar economische machtspositie.’ De kranten stonden er bol van.
Ik heb toen intern gewaarschuwd: het kan zomaar gebeuren dat wij onaangekondigd ambtenaren van de Europese Commissie op de stoep krijgen. Dat is inderdaad gebeurd. Uiteindelijk is het met een sisser afgelopen. Die unieke ervaring heeft de kiem gelegd voor mijn latere werk als advocaat mededingingszaken, waarin ik heel wat cliënten in dit soort scenario’s heb begeleid.
Bij het advocatenkantoor van Arthur Andersen, destijds een van de Big Five, kreeg ik in 2000 de kans om from scratch een afdeling mededingingsrecht op te zetten. Een jaar later kwam het Enron-debacle, waar Arthur Andersen aan ten onder ging. De vraag was toen waar ik de praktijk – die ik inmiddels had opgebouwd – onder ging brengen.
Dat werd Allen & Overy, een van de sterkste mededingingspraktijken van Nederland. Ik voelde me daar als een vis in het water. Ik had cliënten in de haven van Rotterdam, energieleveranciers, verzekeraars, you name it. Maar: bij een groot kantoor focus je onvermijdelijk op één onderdeel van het mededingingsrecht. Jaren later begon de behoefte aan verbreding te kriebelen.
Die verbreding kreeg ik volledig als raadsheer handelssector bij het Hof van Amsterdam in 2010. Rechter-plaatsvervanger was ik al in mijn periode bij KLM. Ik wist altijd dat ik ooit wilde terugkeren naar de rechterlijke macht.
Sinds medio 2019 zit ik in de Ondernemingskamer. Mijn meest bijzondere zaak hier vind ik de “bisschoppenzaak” rondom Radboud Universiteit en Radboud Medisch Centrum. Ik wist niet dat we in Nederland nog maatschappelijk bepalende instituten hebben waarvan de Katholieke Kérk bepaalt wie er in het bestuur komen te zitten, met “katholiciteit” als criterium! De voorziening die wij troffen, was kortweg dat de bisschoppen het niet meer voor het zeggen hebben. De bisschoppenconferentie heeft vervolgens beide instituten het predicaat “katholiek” ontnomen.’
