Pieter van Welzen (55) is sinds 2020 sustainable development financing en fintech consultant voor het in Johannesburg gevestigde advocatenkantoor CMS RM Partners. Daarnaast is hij honorair consul in Sâo Tomé e Principe en doet hij een PhD Zeerecht. De eerste drie decennia van zijn carrière was hij advocaat bij Clifford Chance en Freshfields Bruckhaus Deringer. ‘Constant Barbas was mijn patroon en leermeester. Hij zei: “Als je iets opzoekt in een boek, lees dan ook het artikel ervoor en erna.”’
‘Ik woon in Rosebank, een redelijk luxe buurt waar 80 procent van de bewoners niet wit is. Het vrij nieuwe kantoor van CMS in Johannesburg heeft black ownership. Het is interessant te werken in één van de eerste commerciële advocatenkantoren die past in de nieuwe filosofie van Zuid-Afrika.
Mijn honorair consulschap in Sâo Tomé e Principe is eigenlijk meer een honorair consultancyschap. Sinds mijn tweede vakantie daar ondersteunde ik slechtzienden bij de aanvraag van een EU-onderwijssubsidie. Sindsdien werk ik aan culturele- en sustainable development-projecten. Vanaf juni zijn plastic zakjes in São Tomé e Principe verboden.
Er zit veel schijnheiligheid in de huidige aanpak van illegale visserij bij Sâo Tomé e Principe en Angola. Ik onderzoek met mijn PHD Zeerecht wat je daar juridisch tegen kunt doen. De kustwacht van Sâo Tomé krijgt steun van Europese consultants om met een rubberboot tweehonderd mijl rond het eiland te varen en te controleren, terwijl sommige bedrijven achter die illegale visserij Spaans, Portugees of Frans zijn.
In 2006 raakte ik als Clifford Chance-partner betrokken bij een project van toenmalig UvA-docent Lilian Steffens, die met hulp van Clifford Chance een Rechtenfaculteit opzette in Malawi. Omdat ik Portugees sprak, werd ik gevraagd een contactennetwerk van advocatenkantoren op te zetten in Angola, Mozambique, Kaapverdië en Sâo Tomé e Principe. Binnen dezelfde beroepsgroep vallen veel grenzen weg, ook cultureel.
Mijn bedoeling was ooit diplomaat te worden. Nadat ik aan de Erasmus Universiteit binnen drie jaar afstudeerde in Staats- en Bestuursrecht met specialisatie Volkenrecht, studeerde ik Internationale Betrekkingen aan het GIISG in Genève. Dat was heel leuk, maar ik ontdekte dat het diplomatieke langetermijndenken niet echt iets voor mij was. In Cambridge deed ik vervolgens onderzoek naar internationaal misbruik van voorwetenschap, destijds in weinig landen strafbaar. De Noorse overheid gaf me daarop een beurs om nationale wetgeving hierover te helpen schrijven.
Vanaf 1990 hield ik zeven jaar in Nederland kantoor bij Clifford Chance. De Zuidas-advocatuur was in de negentiger jaren veel kleiner dan nu, maar vrij decadent. Ook als jongere advocaat had ik een interessant luxeleven. Je vloog businessclass, sliep in vijfsterrenhotels waar de grote transacties plaatsvonden. Door de nieuwe communicatiemiddelen is dat reiswereldje deels verdwenen. De crisis van 2008 heeft veel mensen bovendien doen beseffen dat het misschien toch wel uitspattingen waren.
Constant Barbas was mijn patroon en leermeester. Ik reageerde aanvankelijk te snel, vooral via e-mail. Barbas leerde me een paar stappen te anticiperen op wat de tegenpartij gaat doen. Hij zei: ‘Als je iets opzoekt in een boek, lees dan ook het artikel ervoor en erna.’ Toevallig waren we gisteren nog aan het e-mailen. We zien elkaar regelmatig.
In 1998 ben ik naar Freshfields in Londen overgestapt. Daar hebben we Airbus opgezet. Wij onderhandelden voor de Duitse tak, DaimlerChrysler; Constant Barbas voor de Franse partner. In die Londense transactiepraktijk heb ik veel geleerd.
In Londen moest ik vaak nachtjes doorwerken. Ik heb een keer drie nachten op adrenaline en koffie doorgewerkt, ging naar huis om een ander pak aan te trekken en dacht: ik ga éven een uurtje liggen. Toen ik wakker werd, wist ik niet of ik gedróómd had dat ik al die documenten had klaargezet, of dat ik dat daadwerkelijk die avond daarvoor gedaan had. Toen wist ik: ik heb nu een grens bereikt, en ben ik meer op mezelf gaan letten.
Freshfields Amsterdam heb ik mede opgezet. Het bleek nét te klein voor mijn in Londen ontwikkelde financieringspraktijk. Veel banken hadden panel-arrangementen met kantoren zoals Clifford Chance, dus keerde ik in 2006 als partner terug en zette veertien jaar lang mijn finance-praktijk voort.
Toen ik begon met werken, dicteerde je. Iedereen had een eigen secretaresse. Tegenwoordig wordt iedereen zelf geacht continu vanachter zijn laptop te antwoorden. Er komt in de financiële sector tegenwoordig veel meer juridische regelgeving op je af. Mensen verwachten dat je al je juridische kennis binnen een half uur kunt oplepelen. Vroeger zei je: “Dat is een hele interessante vraag”, en ging je drie dagen lang de handboeken doorlezen.
Wanneer ik ‘s weekends werk, hoef ik daarna niet drie uur op de bank te liggen en een paar flessen wijn leeg te drinken om weer ontspannen te raken. Ik heb altijd leuke cliënten gehad. Ze lieten me nooit uit puur sadisme ’s weekends lekker doorwerken. Ik ben al heel lang samen met Cees Lafeber. Hij was bankier, en heeft nu een reisbureau voor gastronomische reizen naar Spanje en Portugal. Reizen vinden we allebei leuk, dus ik ben flexibel.
Het minst leuk aan mijn werk vind ik slechtnieuwsgesprekken bij kostenoverschrijdingen. Die kunnen een domper zijn op een mooie transactie waar je met veel plezier aan gewerkt hebt. Je moet oppassen dat je geen schulddiscussie krijgt. Dat laat een katterig gevoel achter dat een beetje blijft etteren – alsof je elkaars’ kiezen aan het uittrekken bent. Dit kan ook van invloed zijn op de belevenis van je team.’
