LEGALE ZAKEN

Zakelijk nieuws / Juridisch perspectief

Thema

IE & Privacy:

Q&A hoogleraar arbeidsrecht Barend Barentsen: ‘Bescherming collega’s kan inleveren op privacy rechtvaardigen’

Half december oordeelde de kortgedingrechter dat een Amsterdams dansgezelschap het salaris van een ongevaccineerde danser mag inhouden die weigert wekelijks een zelftest te doen. Het is niet de eerste uitspraak over een arbeidsconflict tussen werkgever en werknemer als gevolg van corona. ‘In de kern gaat het in deze rechtszaken om wat voor gaat: de privacy van de werknemer, of de zorgplicht van de werkgever’, zegt hoogleraar arbeidsrecht Barend Barentsen van de Universiteit Leiden.

Is dat ook meteen de grotere betekenis van de uitspraak in de zaak van de danser?

‘Ja, de rechter maakt daarin een afweging tussen de privacybelangen van de werknemer en de veiligheidsbelangen van andere collega’s. Dat laatste gaat voor, hoewel nergens in de wet staat dat je testgegevens moet delen of tot testen verplicht bent. Het kan het begin zijn van een ontwikkeling in de rechtspraak dat, los van wat de Wet publieke gezondheid en de Algemene verordening gegevensbescherming bepalen, een werkgever rekening heeft te houden met de bescherming van collega’s en dat dit inleveren op privacy kan rechtvaardigen.’

Heeft dat te maken met de zorgplicht die een werkgever heeft?

‘Ja. Maar de zorgplicht is heel algemeen geformuleerd, daar staat niet letterlijk in: je moet de gezondheid van collega’s controleren, zodat ze andere collega’s niet besmetten. Het is een open norm. Volgens de rechter in de zaak van de danser weegt de bescherming van collega’s – hun gezondheid en veiligheid – zwaarder dan de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. En kun je van werk worden uitgesloten als je niet aan de veiligheidsvoorschriften kunt of wilt voldoen. We zagen dat ook in de zaak van een schoonmaakbedrijf tegen een werknemer die stelselmatig weigerde een mondkapje te dragen tijdens zijn werk. De rechter ontbond de arbeidsovereenkomst. En in januari speelde een zaak waarbij een taartenbezorger van een banketbakkerij weigerde op de bakkerij een mondkapje te dragen. Dat ging puur om de veiligheid van collega’s. De belangenafweging was dezelfde als in de danszaak.’

Zijn de zaken over het verplichten van een zelftest en een mondkapje vergelijkbaar?

‘Het gaat om dezelfde afweging van rechten. Nergens staat in de wet: gij zult mondkapjes dragen. Het gaat erom dat de werkgever “redelijke” maatregelen treft om te zorgen dat de gezondheid op het werk niet wordt geschaad. In de zaak van het schoonmaakbedrijf over het dragen van een mondkapje is de privacy-inbreuk kleiner dan wanneer je verplicht wordt een test te ondergaan, zoals in de zaak van de danser. Maar de maatregel om mondkapjes te verplichten gaat ook in tegen de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. De rechter woog in deze zaak mee dat er een klant was die erop stond dat personeel met een mondkapje op werkt. De werkgever loopt dan ook een economisch risico: als het personeel zich niet aan de regels houdt, wordt het bedrijf niet meer ingehuurd. In de danszaak speelde dat niet. Maar in de kern gaat het in deze rechtszaken om wat voor gaat: privacy, of de zorgplicht?’

Waar hangt het vanaf of een werkgever sancties mag treffen tegen een weigeraar?

‘Van allerlei factoren, zoals duidelijkheid vooraf. Is de werkgever duidelijk geweest in het stellen van regels? Is de werknemer op niet-naleving ervan aangesproken? En de houding van de werknemer. Zegt de werknemer: ik wil echt geen mondkapje, zelftest of prik, maar ik heb wel alternatieven voor u. Het maakt verschil of de werknemer zich constructief opstelt en probeert een impasse te voorkomen. Dat de dansinstelling er financieel niet goed voor staat, weegt mee. Evenals de gevolgen van ontslag voor de werknemer: zijn er kinderen waarvoor gezorgd moet worden? En heeft de werknemer al tien jaar slechte functioneringsgesprekken gehad, of ontstaat alleen op dit punt een verschil van inzicht?’

Hoe bepaal je de grens van de zorgplicht?

‘De grens van de zorgplicht is redelijkheid. De werkgever moet het redelijkerwijs nodige doen om te zorgen dat je gezondheid op het werk niet geschaad wordt.’

Hoe ver kan de werkgever gaan om de werkplek coronavrij te houden?

‘Daarin moet de werkgever zelf een afweging maken: wat is de omvang van het risico als mensen op de werkvloer komen en wat is de ernst van de consequenties? Versus: hoe bezwaarlijk zijn de maatregelen voor werknemers? Het aanleggen van een slipvaste vloer zal voor de grondrechten van collega’s niet bezwaarlijk zijn. Het opleggen van vaccinaties of tests is voor collega’s die dat niet willen bezwaarlijker. Er moet sprake zijn van een groot gevaar voor de gezondheid van collega’s of de klant. Dat komt terug in de zaak van de danser: dansers werken dicht op elkaar. Met mildere veiligheidsmaatregelen kun je niet volstaan. Aan werknemers die in de zorg met kwetsbare patiënten werken, mag een werkgever bijvoorbeeld meer vragen dan aan iemand die als boswachter werkt.

Welke rechten staan tegenover elkaar?

‘Het grondrecht van de werknemer betreft de integriteit van het menselijk lichaam en eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Potentieel ook godsdienstvrijheid, als het zou gaan over vaccinatieplicht. Dat staat tegenover het instructierecht van de werkgever en de werkgeversplicht om voor veilige arbeidsomstandigheden van collega’s te zorgen. Die collega’s hebben natuurlijk ook recht op bescherming van hun leven, hun lichamelijke integriteit en gezondheid. Dat is de reden dat de werkgever instructies of regels oplegt. Een voorschrift is onredelijk als het te zeer tegen de grondrechten van de werknemer ingaat.’

Steeds meer landen hebben of overwegen een vaccinatieplicht tegen corona. Hoe ver zijn we daar in Nederland nog vandaan?

‘Mijn inschatting is nog heel ver, met het oog op het nieuwe kabinet en zoals de hazen nu lopen in de Tweede Kamer. Er is grote terughoudendheid. Een vaccinatieplicht die voor iedereen geldt, zul je wettelijk moeten vastleggen. In de zorg is een relatief kleine groep verplicht een inenting tegen hepatitis te hebben. Een soortgelijke plicht voor een niche in de zorgverlening zou je je kunnen voorstellen op basis van de huidige zorgplicht, redelijkheid en preventienormen, zonder dat het expliciet in de wet staat. De Belgen hebben dat in de zorg gedaan.

In Nederland is nog nooit een prikplicht geweest. We hebben een Rijksvaccinatieprogramma, maar dat wordt aangeboden, niet opgelegd. Er is geen sprake van dwang. In de 2G-3G discussie kan het kabinet wel de drang opvoeren. Mensen kunnen dan maar beperkt in de samenleving meedraaien als ze geen 2G hebben, dus ingeënt of recent hersteld zijn.’

AP intensiveert toezicht op gemeente Eindhoven

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) intensiveert haar toezicht op de gemeente Eindhoven. De AP heeft signalen dat de gemeente datalekken niet of niet op tijd meldt, verplichte scans op privacyrisico’s achterwege laat en persoonsgegevens van burgers te lang bewaart. Het door Eindhoven overgelegde verbeterplan heeft de zorgen van de AP niet

Lees Verder >

Tesla maakt auto’s privacyvriendelijker na onderzoek toezichthouder

Autofabrikant Tesla heeft de camera-instellingen van de zogeheten Sentry Mode privacyvriendelijker gemaakt. De auto kan nog steeds camerabeelden van passanten maken, maar alleen wanneer de gebruiker die functie zelf inschakelt. Ook geven de koplampen dan een speciaal lichtsignaal. Zo weten mensen dat zij gefilmd worden. Tesla deed dit nadat de

Lees Verder >

Eerdere Berichten

Delen:

Twitter
LinkedIn
Email

Overzicht pagina:

Thema

IE & Privacy:

Q&A hoogleraar arbeidsrecht Barend Barentsen: ‘Bescherming collega’s kan inleveren op privacy rechtvaardigen’

Half december oordeelde de kortgedingrechter dat een Amsterdams dansgezelschap het salaris van een ongevaccineerde danser mag inhouden die weigert wekelijks een zelftest te doen. Het is niet de eerste uitspraak over een arbeidsconflict tussen werkgever en werknemer als gevolg van corona. ‘In de kern gaat het in deze rechtszaken om wat voor gaat: de privacy van de werknemer, of de zorgplicht van de werkgever’, zegt hoogleraar arbeidsrecht Barend Barentsen van de Universiteit Leiden.

Is dat ook meteen de grotere betekenis van de uitspraak in de zaak van de danser?

‘Ja, de rechter maakt daarin een afweging tussen de privacybelangen van de werknemer en de veiligheidsbelangen van andere collega’s. Dat laatste gaat voor, hoewel nergens in de wet staat dat je testgegevens moet delen of tot testen verplicht bent. Het kan het begin zijn van een ontwikkeling in de rechtspraak dat, los van wat de Wet publieke gezondheid en de Algemene verordening gegevensbescherming bepalen, een werkgever rekening heeft te houden met de bescherming van collega’s en dat dit inleveren op privacy kan rechtvaardigen.’

Heeft dat te maken met de zorgplicht die een werkgever heeft?

‘Ja. Maar de zorgplicht is heel algemeen geformuleerd, daar staat niet letterlijk in: je moet de gezondheid van collega’s controleren, zodat ze andere collega’s niet besmetten. Het is een open norm. Volgens de rechter in de zaak van de danser weegt de bescherming van collega’s – hun gezondheid en veiligheid – zwaarder dan de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. En kun je van werk worden uitgesloten als je niet aan de veiligheidsvoorschriften kunt of wilt voldoen. We zagen dat ook in de zaak van een schoonmaakbedrijf tegen een werknemer die stelselmatig weigerde een mondkapje te dragen tijdens zijn werk. De rechter ontbond de arbeidsovereenkomst. En in januari speelde een zaak waarbij een taartenbezorger van een banketbakkerij weigerde op de bakkerij een mondkapje te dragen. Dat ging puur om de veiligheid van collega’s. De belangenafweging was dezelfde als in de danszaak.’

Zijn de zaken over het verplichten van een zelftest en een mondkapje vergelijkbaar?

‘Het gaat om dezelfde afweging van rechten. Nergens staat in de wet: gij zult mondkapjes dragen. Het gaat erom dat de werkgever “redelijke” maatregelen treft om te zorgen dat de gezondheid op het werk niet wordt geschaad. In de zaak van het schoonmaakbedrijf over het dragen van een mondkapje is de privacy-inbreuk kleiner dan wanneer je verplicht wordt een test te ondergaan, zoals in de zaak van de danser. Maar de maatregel om mondkapjes te verplichten gaat ook in tegen de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. De rechter woog in deze zaak mee dat er een klant was die erop stond dat personeel met een mondkapje op werkt. De werkgever loopt dan ook een economisch risico: als het personeel zich niet aan de regels houdt, wordt het bedrijf niet meer ingehuurd. In de danszaak speelde dat niet. Maar in de kern gaat het in deze rechtszaken om wat voor gaat: privacy, of de zorgplicht?’

Waar hangt het vanaf of een werkgever sancties mag treffen tegen een weigeraar?

‘Van allerlei factoren, zoals duidelijkheid vooraf. Is de werkgever duidelijk geweest in het stellen van regels? Is de werknemer op niet-naleving ervan aangesproken? En de houding van de werknemer. Zegt de werknemer: ik wil echt geen mondkapje, zelftest of prik, maar ik heb wel alternatieven voor u. Het maakt verschil of de werknemer zich constructief opstelt en probeert een impasse te voorkomen. Dat de dansinstelling er financieel niet goed voor staat, weegt mee. Evenals de gevolgen van ontslag voor de werknemer: zijn er kinderen waarvoor gezorgd moet worden? En heeft de werknemer al tien jaar slechte functioneringsgesprekken gehad, of ontstaat alleen op dit punt een verschil van inzicht?’

Hoe bepaal je de grens van de zorgplicht?

‘De grens van de zorgplicht is redelijkheid. De werkgever moet het redelijkerwijs nodige doen om te zorgen dat je gezondheid op het werk niet geschaad wordt.’

Hoe ver kan de werkgever gaan om de werkplek coronavrij te houden?

‘Daarin moet de werkgever zelf een afweging maken: wat is de omvang van het risico als mensen op de werkvloer komen en wat is de ernst van de consequenties? Versus: hoe bezwaarlijk zijn de maatregelen voor werknemers? Het aanleggen van een slipvaste vloer zal voor de grondrechten van collega’s niet bezwaarlijk zijn. Het opleggen van vaccinaties of tests is voor collega’s die dat niet willen bezwaarlijker. Er moet sprake zijn van een groot gevaar voor de gezondheid van collega’s of de klant. Dat komt terug in de zaak van de danser: dansers werken dicht op elkaar. Met mildere veiligheidsmaatregelen kun je niet volstaan. Aan werknemers die in de zorg met kwetsbare patiënten werken, mag een werkgever bijvoorbeeld meer vragen dan aan iemand die als boswachter werkt.

Welke rechten staan tegenover elkaar?

‘Het grondrecht van de werknemer betreft de integriteit van het menselijk lichaam en eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Potentieel ook godsdienstvrijheid, als het zou gaan over vaccinatieplicht. Dat staat tegenover het instructierecht van de werkgever en de werkgeversplicht om voor veilige arbeidsomstandigheden van collega’s te zorgen. Die collega’s hebben natuurlijk ook recht op bescherming van hun leven, hun lichamelijke integriteit en gezondheid. Dat is de reden dat de werkgever instructies of regels oplegt. Een voorschrift is onredelijk als het te zeer tegen de grondrechten van de werknemer ingaat.’

Steeds meer landen hebben of overwegen een vaccinatieplicht tegen corona. Hoe ver zijn we daar in Nederland nog vandaan?

‘Mijn inschatting is nog heel ver, met het oog op het nieuwe kabinet en zoals de hazen nu lopen in de Tweede Kamer. Er is grote terughoudendheid. Een vaccinatieplicht die voor iedereen geldt, zul je wettelijk moeten vastleggen. In de zorg is een relatief kleine groep verplicht een inenting tegen hepatitis te hebben. Een soortgelijke plicht voor een niche in de zorgverlening zou je je kunnen voorstellen op basis van de huidige zorgplicht, redelijkheid en preventienormen, zonder dat het expliciet in de wet staat. De Belgen hebben dat in de zorg gedaan.

In Nederland is nog nooit een prikplicht geweest. We hebben een Rijksvaccinatieprogramma, maar dat wordt aangeboden, niet opgelegd. Er is geen sprake van dwang. In de 2G-3G discussie kan het kabinet wel de drang opvoeren. Mensen kunnen dan maar beperkt in de samenleving meedraaien als ze geen 2G hebben, dus ingeënt of recent hersteld zijn.’

Eerdere Berichten

Delen:

Twitter
LinkedIn
Email

Overzicht pagina:

Privacy Cookies

Leuk dat u er bent. Nog even dit:

LEGALE ZAKEN maakt gebruik van cookies om het gebruik van de website te analyseren, om het mogelijk te maken content via social media te delen. Deze cookies worden ook geplaatst door derden. Wij gaan zorgvuldig met uw privégegevens om. Klik op ‘lees verder’ voor uitgebreide informatie.

Door deze melding weg te klikken of gebruik te blijven maken van deze site stemt u hiermee in. 

Privacy Cookies

Leuk dat u er bent. Nog even dit:

LEGALE ZAKEN maakt gebruik van cookies om het gebruik van de website te analyseren, om het mogelijk te maken content via social media te delen. Deze cookies worden ook geplaatst door derden. Wij gaan zorgvuldig met uw privégegevens om. Klik op ‘lees verder’ voor uitgebreide informatie.

Door deze melding weg te klikken of gebruik te blijven maken van deze site stemt u hiermee in.