In sommige merkenzaken is het gissen naar de beweegredenen van de marketingafdeling. De rechtszaak tussen Rituals en The Body Shop is een voorbeeld waarvan je als buitenstaander denkt: hoe kan het dat deze campagne ooit het licht heeft gezien?
The Body Shop was decennialang dé winkel voor toegankelijke verzorgings- en schoonheidsproducten. In Nederland heeft Rituals het stokje al een aantal jaar van The Body Shop overgenomen. Wellicht gevoed door deze concurrentie-achterstand bedacht de marketingafdeling van The Body Shop een grootschalige campagne rond het woord ‘RITUAL’.
Onder het mom van een ontdekkingsreis naar de vier spa-rituelen van deze wereld werd de consument verleid met schoonheidspakketten onder namen als ‘Revitalising Ritual’ en ‘Blissful Ritual’. Je hoeft geen merkenrechtspecialist te zijn om te begrijpen dat hier iets wringt.
Dat vond Rituals ook en dus startte het een bodemprocedure tegen The Body Shop. De inzet was een verbod op het gebruik van het teken RITUAL als merk en een vergoeding van de door Rituals geleden schade.
The Body Shop verweerde zich met het standpunt dat het gebruik van het woord RITUAL louter beschrijvend was. Rituals kon zijn concurrenten toch niet verbieden om het woord ritueel te gebruiken?
Apple en Apples
De rechter was het in zoverre met The Body Shop eens dat inderdaad niemand een ander het beschrijvende gebruik van het woord ritueel kan verbieden. In welke taal dan ook. Dat raakt de kern van het merkenrecht. Apple kan een Engelse groenteboer ook niet verbieden appels te verkopen onder het woord Apple. Het beschrijvende gebruik van woorden moet voor iedereen vrij blijven, ook als deze woorden zijn geregistreerd als merk.
De vraag was of The Body Shop met zijn expliciete verwijzingen naar het woord RITUAL in zijn campagnes en op de verpakkingen niet veel verder ging dan beschrijvend gebruik. De rechter was hier snel klaar mee en vond dat The Body Shop de RITUAL-tekens prominent op banners en in reclame-uitingen had gebruikt. Als gevolg daarvan was sprake van merkgebruik. Dat The Body Shop niet exact het merk RITUALS had gebruikt, maar het teken RITUAL, dus zonder de S, maakte niet uit.
Verwarringsgevaar
Het merkenrecht kent verschillende grondslagen, en ook wanneer het gebruikte teken afwijkt van het geregistreerde merk kan sprake zijn van inbreuk. In dat geval moet wel sprake zijn van verwarringsgevaar (de zogeheten sub-b grond), en dat was volgens de rechter hier het geval. De conclusie van de rechter is dan ook dat The Body Shop moet stoppen met het inbreukmakend gebruik van het teken RITUAL.
Ondanks het verlies, boekte The Body Shop toch nog een kleine winst. De rechtbank raamde de door Rituals geleden schade op nihil omdat Rituals niet duidelijk had gemaakt welke schade het had geleden door de campagne van The Body Shop.
Deze zaak brengt merkenrechtelijk weinig nieuws, maar het zou verplichte kost moeten zijn voor de marketingafdelingen van elk groot bedrijf: wees origineel.
Door: Edwin van der Velde en Paul Tjiam
