Onlangs had ik het genoegen om aan twee universiteiten college te mogen geven. Op maandag was ik in Helsinki te gast en op woensdag in Parijs. Ondanks dat het logistiek wat onhandig was, blijft het in alle opzichten een voorrecht en genoegen om te mogen doen. Interactie met de nieuwe generatie toetreders tot de advocatuur is voor mij leerzaam en inspirerend. Wat ik de studenten vooral meegeef: om later een succesvol advocaat te worden, is kennis van het recht niet het allerbelangrijkste.
Een grondige kennis van het recht is weliswaar onontbeerlijk, maar het is feitelijk niet meer dan een entreeticket. De cliënt beschouwt deze kennis gewoon als een gegeven. Zoals wij er van uitgaan dat onze tandarts weet wat hij of zij doet, en een badmeester kan zwemmen.
Zelfs in het topsegment van de markt (de Zuidas zo u wilt) is kennis van het recht niet een doorslaggevende factoor voor een client om voor kantoor A of kantoor B te kiezen. De client gaat er vanuit dat kantoor A en kantoor B over dezelfde juridische kennis beschikken. Als juridische kennis niet de onderscheidende factor is, wat is dat dan wel?
Wat zeggen cliënten? – Onderzoek
In de zomer van 2020, toen het zakelijk vanwege corona en de vakantie wat rustiger was, besloten wij te onderzoeken wat echte cliënten het meest waarderen in hun advocaat. Voor de goede orde: ons onderzoek richtte zich op het topsegment van de advocatuur wereldwijd. Wij maakten gebruik van informatie die publiekelijk inzichtelijk is op de website van Chambers.
De website bevat meer dan 10.000 uitspraken van wat cliënten wereldwijd het meest waarderen in hun advocaat. De advocaten zijn ook van alle landen en van alle verschillende praktijkgroepen. We hebben een algoritme gebruikt om al deze uitspraken (client comments) te sorteren in twee categorieën. De uitkomst was dat slechts iets minder dan 20% gaat over de juridische kwaliteiten van de advocaat en meer dan 80% over een menselijke kwaliteit of eigenschap. Dit onderzoek bevestigt met harde data dat voor de client aanwezigheid van juridische kennis een gegeven is. Een hygiënefactor zo u wilt.
Als je een cliënt vraagt waarom ze graag met een bepaalde advocaat werken, krijg je overwegend dingen te horen als ‘begrijpt precies wat wij bedoelen’, ‘kan partijen bij elkaar brengen’, ‘komt met creatieve oplossingen’, ‘blijft immer kalm onder stress’, enzovoort.
Menselijke kwaliteiten maken het verschil
Voor de studenten is dit een eyeopener. Tijdens de studie draait immers alles rond het verkrijgen van juridische kennis. Een student leeft van tentamen naar tentamen, zit begraven in boeken en maakt vlijtig aantekeningen tijdens hoorcolleges. Ik kan me de desillusie dan ook voorstellen als iemand zoals ik komt vertellen dat straks als advocaat die kennis het verschil niet maakt.
Ik leg de studenten uit dat wij op basis van uitgebreide analyse van succesvolle advocaten 7 basis dimensies hebben gevonden die bepalend zijn voor succes als advocaat. Deze 7-Core Dimensions© zijn: 1. Begrijpen wat het businessmodel is van de cliënt en hoe jij als advocaat daaraan kunt bijdragen; 2. Creativiteit, het vermogen kennis en inzicht op een nieuwe relevante manier te combineren; 3. Praktijkontwikkeling, het vermogen nieuwe cliënten aan te trekken; 4. Project Management, zorgen dat alles efficiënt, en tijdig gebeurt. Organisatorische chaos en stress voorkomen; 5. Emotionele Intelligentie, het vermogen met mensen te kunnen omgaan; 6. Zelfverzekerdheid/persoonlijkheid, vertrouwen uitstralen; 7. Integriteit.
Legal Tech?
Zo tegen het einde van het college beginnen voor de studenten de puzzelstukjes in elkaar te vallen. Ze snappen dat het nog steeds heel belangrijk is dat ze hun tentamens halen. Ze begrijpen ook dat later menselijke eigenschappen superbelangrijk zijn. Dat maakt ze blij. Het is een fijn vooruitzicht om uiteindelijk gewaardeerd te worden om wie je bent en niet om hoeveel ‘dom’ juridisch werk je hebt kunnen verstouwen op een dag. Wel ontstaat ogenblikkelijk de discussie of er tijdens de universitaire opleiding niet meer aandacht zou moeten worden besteed aan het ontwikkelen van die 7-Core Dimension. Ik zou zelf zeggen van wel (uiteraard).
De laatste vragen die ik krijg helemaal aan het eind van het college gaan over Legal-Tech. Dat is een onderwerp waaraan zowel in Helsinki als in Parijs, evenals op vele andere universiteiten wel aandacht wordt besteed in het curriculum. Vind ik bijvoorbeeld dat rechtenstudenten zouden moeten leren programmeren? Of ik verwacht dat computers in de toekomst advocaten gaan vervangen?
Mijn antwoord op beide vragen is ‘nee’. Nee, het is onzin om rechtenstudenten te leren programmeren, net zo goed als het onzin is om Max Verstappen te leren hoe je een formule-1 auto moet ontwerpen en bouwen. Nee, ook in de toekomst zal de computer de advocaat niet vervangen. Advocatuur is bij uitstek mensenwerk. Als ik ontslagen word of ruzie heb met mijn huisbaas, wil ik niet een formulier invullen op een legal-website. Ik wil een mens om tegenaan te praten, iemand die naar me luistert, mijn woede of angst begrijpt en mij het geruststellende gevoel geeft dat mijn probleem wordt opgelost. Ik wil een mens, geen technologie. Een robot lawyer: no way!
