Nadat we eerst mochten ‘dansen met Janssen’ en zelfs ‘sjansen met Janssen’ (dat laatste was een heus initiatief van de GGD) leek het even goed te gaan. Maatregelen werden afgeschaft en inmiddels mogen we thuiswerken als het kan, en naar kantoor als het nodig is. Inmiddels – op het moment van schrijven van deze column – nemen de besmettingen toch weer toe.
In de komende periode houden veel werkgevers zich bezig met het onderzoeken van het ‘nieuwe werken’, ‘hybride werken’ of is men voornemens weer terug te gaan naar vanouds. Uit onderzoek van CNV blijkt dat 1 op de 5 werkplekken nog niet corona-proof is ingericht. Veel thuiswerkers voelen zich daardoor onveilig op kantoor, aldus voornoemd onderzoek.
Uit de uitspraken die tot nu toe bekend zijn, komt naar voren dat de corona voornamelijk voor rekening en risico van de werkgever komt. Dat betekent nogal wat. Enerzijds ben je immers als werkgever verantwoordelijk voor het verschaffen van een veilige werkplek, anderzijds beschik je als werkgever veelal over onvoldoende informatie om daar daadwerkelijk gevolg aan te geven. Daardoor moet op basis van aannames een zo veilig mogelijke werkplek worden gecreëerd.
Instructierecht werkgever
Een werkgever heeft een wettelijk instructierecht en mag daarom werknemers vragen om thuis te werken. Andersom bestaat er voor werknemers geen wettelijk recht om thuis te werken. Tot zover is het nog overzichtelijk – althans totdat het thuiswerkadvies wordt opgeheven.
Inmiddels stelt de overheid – anders dan voorheen – dat werkgevers aan werknemers mogen vragen of zij gevaccineerd zijn, mits daar een goede reden voor is. Als de werknemer de vraag beantwoordt, dan mag de werkgever deze informatie niet registreren. De werknemer is overigens niet verplicht tot antwoorden. Voorheen stond op de website van de Rijksoverheid over corona over het geven van toestemming voor verwerken van persoonsgegevens: ‘In arbeidsrelaties ontbreekt die vrijheid vrijwel altijd. Dat komt omdat werknemers afhankelijk zijn van hun werkgever. De hoofdregel is daarom dat toestemming niet geldig is als een werkgever dit aan een werknemer vraagt.’
Volgens een woordvoerder is die passage verwijderd om de website te versimpelen: ‘Het was een uitleg die meer vragen opriep dan beantwoordde’, aldus de woordvoerder. Deze passage is van de website verwijderd in de periode dat ook vanuit de Rijksoverheid het standpunt werd ingenomen dat werkgevers mogen vragen naar de vaccinatiestatus van hun medewerkers. Voorop blijft echter staan dan werkgevers deze informatie niet mogen verwerken.
De eeuwige thuiswerker
Om een veilige werkplek te kunnen bieden, is het wellicht het veiligst om als werkgever ervan uit te gaan dat niemand is gevaccineerd. En hoe ga je dan om met werknemers die stellen dat zij in een risicogroep zitten, en daarom ‘voor altijd’ thuis willen werken? Uit onderzoek van FNV blijkt dat 20% van de medewerkers dat zou willen. Als het werk het toelaat, klinkt dat op zich niet als een onredelijk verzoek. Totdat deze werknemer een fabrieksarbeider blijkt, die normaliter lopende band werk verricht. En hoe zorg je ervoor dat er tussen werknemers voldoende cohesie blijft bestaan?
Ook heb je natuurlijk de vaccin-weigeraars. Inmiddels heeft de rechter in Curaçao geoordeeld dat een werknemer niet op staande voet mag worden ontslagen als de werknemer weigert zich te vaccineren. Dat is op zich geen heel bijzondere uitspraak, maar wel goed om de kaders te scheppen in de vele discussies.
De komende tijd zullen allerlei dilemma’s zich moeten uitkristalliseren:
– Hoe zit het met werknemers, die de vraag of zij gevaccineerd zijn bewust onjuist beantwoorden?;
– Hoe zit het met werknemers die pretenderen in een risicogroep te zitten, terwijl dat niet het geval blijkt te zijn?;
– Hoe ga je om met de lopende band-medewerker, die niet op zijn werkplek wil werken uit angst om besmet te worden?;
– Hoe ga je om met conflicten tussen werknemers onderling, die niet fysiek met elkaar willen werken, vanwege uiteenlopende opvattingen over vaccineren?
Zo is er nog een veelvoud aan dilemma’s te verzinnen. Arbeidsrechtelijk is het vraagstuk om op kantoor te werken actueler dan ooit. Zoals altijd geldt dat de tijd het zal leren. Beter dan deze dooddoener heb ik momenteel helaas niet in huis. Laten we hopen dat er rechtvaardige oplossingen komen die recht doen aan de diverse dilemma’s.
