Wibra stond 21 juni voor de rechter vanwege het opleggen van zogenaamd coronacorvee. Werknemers worden geacht gemiste corona-uren in te halen, ondanks de door de winkelketen reeds ontvangen NOW-steun. Hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp: ‘Wibra maakt hiermee eigenlijk winst op het systeem’.
Welke arbeidsrechtelijke grondslag gebruiken bedrijven voor het door werknemers laten inhalen van onderuren?
‘Er zijn verschillende grondslagen, maar de meeste bedrijven doen dat op basis van cao’s. Daarin wordt vaak geregeld dat werknemers minder of meer uren kunnen werken, afhankelijk van de bedrijfsomstandigheden. Het kan dus zo zijn dat in een arbeidsovereenkomst is afgesproken dat iemand twintig uur per week werkt, met de kanttekening dat er voor maximaal dertig procent meer of minder uren gewerkt kunnen worden.
De werkgever betaalt daarvoor maandelijks een vast bedrag. Wanneer die uren worden ingezet, hangt af van het moment waarop de werkgever daar behoefte aan heeft. Dat soort constructies zie je vooral terugkomen in de retail- en horecasector, daar is de hoeveelheid werk vaak seizoensgebonden.’
Is dat altijd geoorloofd?
‘Als de mogelijkheid tot minder of meer werken niet vooraf is overeengekomen, is het sowieso niet geoorloofd. Als je het wel zo hebt afgesproken, dan heb je als werkgever in beginsel de mogelijkheid om het zo te regelen. Dat is precies wat Wibra nu doet.’
Wat vindt u daarvan?
‘Ik denk dat het juridisch gezien wel klopt wat Wibra doet, omdat het past binnen de cao. Een andere vraag is of het fatsoenlijk is. Deze werkgever is al gecompenseerd met de NOW. Dat geeft het gevoel alsof er dubbel betaald wordt. Wibra zegt dat er geen integrale vergoeding is ontvangen, en dat klopt. Maar het uitgangspunt is wel dat als je NOW aanvraagt, je het salaris van werknemers gewoon doorbetaalt. Je kunt ze daarna niet nog eens extra laten werken: daar zit iets geks in. Het voelt alsof misbruik wordt gemaakt van regels die hiervoor niet zijn bedoeld.
Daar komt bij dat werknemers het niet wisten en hierop niet hebben kunnen anticiperen. Dat is ook wat FNV zegt: de overheid – eigenlijk wij met zijn allen – vergoeden salariskosten, en Wibra spaart die uren vervolgens op om ze alsnog gratis in te zetten. Daarmee maakt Wibra eigenlijk winst op het systeem.’
Hoe wordt dat bepaald?
‘De norm waaraan je hier toetst is goed werkgeverschap. Een norm waar iedereen zich binnen het arbeidsrecht aan dient te houden. Het betekent niet veel meer dan dat je je over en weer – als werkgever én werknemer – goed moet gedragen. Het is wellicht best geoorloofd dat een werkgever vraagt of een werknemer eenmalig twee uur extra werkt. Het zou wel gek zijn als je iemand tot kerst structureel zes uur meer laat werken dan afgesproken.
Toch lijkt deze zaak voor beide partijen geen gelopen race. Voor allebei de standpunten is iets te zeggen. Ik voel – op basis van wat ik nu weet – wel dat de uitkomst niet goed voelt. Het wringt wel ergens in het goed werkgeverschap.’
Wie moet het risico van de lockdown dragen volgens u?
‘In de wet staat dat een werknemer – die niet kan werken om een reden die niet voor zijn risico komt – zijn recht op loon behoudt. Algemeen aanvaard is dat de sluiting door corona een risico is van de werkgever. Daar is geen discussie over. Dat betekent dat de werknemer in principe gewoon recht heeft op loon.
Tegelijkertijd is dit een uniek geval, omdat de winkels dertien weken gesloten zijn geweest. Het uitmiddelen van uren en de voorspelbaarheid daarvan was al die tijd niet goed te overzien. Dan is de vraag: voor wie zijn risico komt dit? Is dit een situatie zoals bedacht in de CAO, of is dit zo uitzonderlijk dat je hier anders naar moet kijken? Dat laatste is denk ik wel het geval, ook omdat de overheid hier ook loon heeft gecompenseerd. Dan voelt het niet eerlijk om een werknemer die uren alsnog te laten inhalen.’
Fotograaf: Christiaan Krouwels
