De handhaving van de corona-regels was tot nu toe ‘labbekakkerig’, zei VVD Kamerlid Aukje de Vries op 2 november in de Tweede Kamer. De FD-verslaggever noteerde dat ook coalitiegenoten D66 en CDA vonden dat er wel een tandje bij mocht. De controle op de naleving van de regels zou ‘ondermaats’ zijn, volgens Kamerlid Joba van den Berg (CDA). En toen moesten de echt strenge regels nog komen.
De handhaving van de corona-regels is om te huilen. Heeft iemand wel eens meegemaakt dat een klant van de Albert Heijn de toegang werd geweigerd vanwege het niet dragen van een mondkapje? In mijn eigen Albert Heijn zal het niet zo snel gebeuren, al was het maar omdat dan ook alle kassières en vakkenvullers een mondkapje zouden moeten gaan dragen.
En recent nog in een trein of tram gezeten? Tussen 1 juni 2020 en medio september 2021 zouden volgens de NOS 11.600 boetes, van €95 per stuk, zijn uitgedeeld aan ov-reizigers die deden of corona voor hen niet bestond. Maar ik heb geen actieve tram-boa gezien in de afgelopen maanden op die helaas spaarzame uitjes naar mijn werk. Om over een treinconducteur maar te zwijgen.
De roep om strengere handhaving is van alle tijden; vooral als het gaat om de regels die, bij voorkeur, de buurman moet naleven. Tegelijkertijd wil niemand zelf zijn vingers branden aan controle. Daar hebben we handhavers voor. De corrigerende tik laten we graag over aan anderen. Zoals de horecaondernemers die wel miljoenen steun ontvangen (terecht), maar het checken van de corona-app, toch een effectief middel om het aantal besmettingen te beperken, te veel moeite vinden. ‘We gaan geen politieagentje spelen’, klonk het dit najaar verongelijkt.
Nee, stel je voor. Alleen samen krijgen we corona onder controle, maar jij een beetje meer dan ik.
Vertrouwen
Daarbij moet wel gezegd zijn dat sommige deskundigen stellen dat meer handhaving niet automatisch leidt tot meer naleving van de regels. Integendeel zelfs. ‘Het is een misvatting dat mensen regels beter gaan naleven als er meer boetes en controles worden opgelegd’, stelde Marc Hertogh, hoogleraar rechtssociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen op 2 november in de NRC. Hij betoogt dat het naleven van regels grotendeels bepaald wordt door de mate waarin mensen die regels rechtvaardig vinden en het beoogde doel ondersteunen. Door strenge controles en hogere boetes straalt de overheid uit dat ze haar burgers niet vertrouwt. Daardoor zal het draagvlak voor de maatregelen alleen maar afnemen, voorspelde hij. En dat draagvlak is toch al niet super.
Maar ik blijf er mee worstelen: mensen die om mij heen de corona-regels negeren, vaak omdat ze vinden dat die alleen voor andere mensen gelden, en er nog mee wegkomen ook. Daar zit je dan als brave burger, met je goede gedrag. Leg dat maar eens uit aan jezelf.
Waarschuwing
Maar gelukkig zijn er zelfs aan het negeren van de corona-regels grenzen. Hilarisch (en ook wel treurig) is het voorbeeld van de advocaat die eind vorig jaar in zowel de rechtbank Amsterdam als in Lelystad, en daarna deze zomer nog tot tweemaal toe in Lelystad, weigerde zich aan de mondkapjesplicht te houden. Hij zou zich daarvoor in Amsterdam zelfs hebben verlaagd tot enig trek-en-duw-werk met de beveiligingsbeambten van de rechtbank. En tot een fikse scheldpartij. Hijzelf ontkent.
De Amsterdamse deken stapte er niettemin mee naar de Raad van Discipline, na twee ‘signalen’ van betreffende rechtbanken. De tuchtrechter kon niet met zekerheid reconstrueren wat er nou precies gebeurd was, maar oordeelde vorige maand wel dat de advocaat in kwestie de ‘grenzen van het betamelijke’ had overschreden, en daarmee de advocaten-gedragsregels. Hij kreeg een waarschuwing en draaide op voor de proceskosten (1250 euro).
Dus zelfs een advocaat staat niet boven de corona-wet. Dat doet de – misschien te – brave borst in mij dan toch weer deugd.