Op dagelijkse basis informeren de kranten en andere media hun lezers over lopende strafrechtelijke fraude onderzoeken. Onderzoeken naar fiscale fraude, witwassen en corruptie, vaak voorzien van een vleugje valsheid in geschrift. Maar het strafrechtelijk onderzoek en de bijkomende media aandacht zijn zeker niet het enige probleem.
De bijkomende gevolgen of effecten daarvan zijn in de loop van de jaren omvangrijker geworden en actueler dan ooit voor ondernemers en bestuurders. In het kader van de afdoening van een zaak is het raadzaam daar rekening mee te houden. In de praktijk komt het bijvoorbeeld voor dat het Openbaar Ministerie de verdachte een strafbeschikking aanbiedt ter voorkoming van een openbare behandeling van de zaak. Echter, een strafbeschikking houdt een erkenning van schuld in. Om die reden kan een strafbeschikking dezelfde bijkomende gevolgen hebben als een veroordeling door de rechter. Het accepteren van zo’n strafbeschikking lijkt wellicht een goede korte termijnoplossing, maar het kan de ondernemer of bestuurder van de regen in de drup brengen.
Het meest acute probleem in het geval van een strafrechtelijk onderzoek is veelal de relatie met de bank die onder druk komt te staan. Indien een zaak in een vroegtijdig stadium van het onderzoek in de pers komt, dan raakt de bank met het onderzoek bekend. De wet biedt het Openbaar Ministerie echter ook mogelijkheden om informatie te vorderen over een klant bij de bank of om beslag te leggen op een rekening. Dit soort signalen kunnen leiden tot vragen vanuit de bank, en in het uiterste geval tot het blokkeren van de bankrekening dan wel het opzeggen van de klantrelatie.
Verklaring Omtrent Gedrag
Een ander veelvoorkomend probleem wordt veroorzaakt door de beperktere mogelijkheid een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te krijgen in het geval van een veroordeling. Een VOG kan bijvoorbeeld door een toezichthouder bij de uitvoering van de Wwft verlangd worden van een (mede)beleidsbepalende van een ondernemer. Het is ook mogelijk dat een toezichthouder zoals de AFM een VOG verlangt in het kader van een betrouwbaarheidsbeoordeling.
Bij de beoordeling van die aanvraag wordt het justitieel documentatiesysteem geraadpleegd, in de volksmond ook wel bekend als het ‘strafblad’. Uit dat systeem blijkt of een onderzoek naar een bepaalde verdenking gaande is, dan wel of dat heeft geresulteerd in een vrijspraak, een veroordeling ofwel een alternatieve afdoening zoals een sepot of een transactie. Deze informatie blijft jaren zichtbaar in het justitieel documentatiesysteem.
In de praktijk blijkt het voor ondernemers na een veroordeling ook moeilijk om zaken te doen in de VS. Meer specifiek gaat het dan om het fysiek aanwezig kunnen zijn in de VS. Eén van de vragen in het ESTA formulier luidt namelijk: ‘Bent u ooit gearresteerd of veroordeeld voor een misdrijf dat heeft geleid tot ernstige materiële schade of ernstig letsel aan een andere persoon of schade aan een overheidsinstelling?’ In het geval van veroordeling voor een fraudezaak moet deze vraag veelal positief beantwoord worden. Dit kan vervolgens leiden tot nadere vragen van U.S. Customs and Border Protection en eventueel tot het weigeren van toegang tot de VS.
Relatie verzekeraar
Een strafzaak kan ook impact hebben op de relatie met de verzekeraar van een ondernemer of een onderneming. Niet alleen bij het afsluiten van een verzekering wordt beoordeeld of een bestuurder in aanraking is geweest met justitie, in de regel wordt de verzekeringnemer jaarlijks verzocht de vraag te beantwoorden of hij in aanraking is geweest met justitie. Op deze manier kan de verzekeraar de betrouwbaarheid van de verzekeringnemer beoordelen en een risico-inschatting maken.
Door toedoen van een strafrechtelijk onderzoek kan de ondernemer of bijvoorbeeld de bestuurder dus met verschillende problemen te maken krijgen. Aan de voorbeelden in deze bijdrage kunnen er nog vele worden toegevoegd, bijvoorbeeld problemen met vergunningen (Wet BIBOB) of met de toezichthouder van een specifieke beroepsgroep zoals accountants. De verdachte doet er steeds goed aan deze gevolgen in beeld te (laten) brengen en te betrekken bij de afwegingen die gemaakt moeten worden rondom de afdoening van een zaak, bijvoorbeeld via de strafbeschikking.
Door: Mariëlle Boezelman
