Ik spreek al meer dan 20 jaar honderden advocaten op jaarbasis omdat ze of een interim advocaat zoeken, of er een willen worden. Velen zijn na zeven tot acht jaar grote kantoren ervaring enigszins overwerkt. Als ik ze vraag waarom ze bij het kantoor zijn gaan werken waar ze ontslag genomen hebben, krijg ik vaak reacties als: ze hadden een leuke open kantoren dag, ik mocht mee met een uitje naar mooi skigebied en er waren veel andere jonge advocaten die daar aan de slag gingen.
Hoewel ze de keuze zelf maakten, zijn ze vrijwel allemaal het resultaat van een uitgekiende marketingstrategie. Dat mag natuurlijk, dat is niet verboden. Maar ik merk dat daardoor bij veel rechtenstudenten een soort ‘bewustzijnsvernauwing’ optreedt. Ik hoor dan ook zinnen als ‘ik wilde kiezen tussen Loyens, Houthoff en De Brauw’. Op zich allemaal eervol, maar keek je ook buiten deze range? En dat is dus heel vaak niet het geval.
Toen ik onlangs werd geïnterviewd voor de situatie rond de instroom voor de sociale advocatuur, dat is nu eenmaal een probleem, moest ik daar ook weer aan denken. Die kantoren hebben geen marketingbudget, geen marketingstaf en zeker geen bosjes studenten die tegelijk aan een stage beginnen. Laat staan de problemen van de kosten rond de beroepsopleiding en het ook niet al te florissante vooruitzicht op een goed inkomen.
In de V.S. zijn dit soort kantoren al helemaal een No Go voor studenten die torenhoge studieschulden hebben. Het idee is dat ze eerst vijf jaar bij een van de grotere kantoren gaan werken om de studieschuld af te lossen en daarna ‘vrij’ zijn. Maar tegen die tijd speelt je halve sociale leven zich al binnen het kantoor waar je gestart bent af, dus je gaat niet zomaar weg. In Nederland zijn de studieschulden weliswaar minder torenhoog, maar ook hier speelt het steeds meer een rol bij de kantoorkeuze.
Spijtig
Wat mij betreft is dit een hele spijtige situatie. Bij de sociale advocatuur valt enorm veel te leren. Zaken voor mensen van vlees en bloed, veel procederen, om maar eens wat te noemen. Eenzelfde probleem kennen ook de overheidsjuristen. Op de een of andere manier hebben grotere kantoren door hun marketing veel meer elan en daarmee een aanzuigende werking. Tel daar bij op dat de deeltijdhoogleraren vrijwel allemaal uit de grote kantoren afkomstig zijn en je hebt het eenzijdige beeld voor de bijna afgestudeerde rechtenstudent compleet.
Natuurlijk is het leuk werken bij de grote kantoren. De opleiding is fantastisch en de ski-uitjes zijn ook vast geweldig. Maar voor rechtenstudenten betekent het ook vaak een (gouden) fuik waar ze inlopen en waar ze na vijf- zes jaar niet zomaar meer uit kunnen.
Misschien moeten daarom bij banenmarkten wellicht plaatsen gratis ter beschikking worden gesteld aan kleinere kantoren. Of hen de ruimte bieden bij Universiteiten over hun werk te vertellen.
Gezonder
Of, binnen de advocatuur zelf: meer afwisseling- en uitwisseling? Waarom kan er niet binnen een stage gewisseld worden? Het tweede deel van je stage bij een kleiner kantoor of een overheidsorgaan. Ik weet dat niemand hierop zit te wachten, teveel gedoe. Dat zou niet alleen de carrièrekeuze voor jonge advocaten verbeteren, maar het zou de advocatuur als geheel gezonder maken. Proceservaring wordt dan op een normalere manier opgebouwd, er is een betere doorstroom en meer kennis van verschillende rechtsgebieden.
Er is al genoeg tweedeling in de maatschappij, laten we daar in ‘onze wereld’ niet aan meedoen. Maar bovenal, laten we zorgen dat de toekomstige advocaten op een goede plek terechtkomen, waar ze echt goed passen. Niet omdat ze daarnaar toe gezogen zijn.
