De Europese Commissie heeft voorgesteld om met dwangarbeid vervaardigde producten te verbieden op de EU-markt. Het voorstel heeft betrekking op ‘alle producten — te weten in de EU vervaardigde producten voor binnenlands verbruik en uitvoer, evenals ingevoerde goederen, zonder dat het daarbij op specifieke ondernemingen of bedrijfstakken is gericht’.
Deze ‘alomvattende aanpak’ is belangrijk omdat naar schatting 27,6 miljoen mensen dwangarbeid verrichten, in veel bedrijfstakken en op elk continent. ‘Het merendeel van de dwangarbeid vindt plaats in de particuliere economie, maar dwangarbeid wordt deels ook door staten opgelegd’, schrijft de Europese Commissie.
Nationale autoriteiten in de lidstaten zullen het verbod toepassen door middel van een ‘robuuste, risicogebaseerde handhavingsaanpak’. ‘Zij zullen risico’s inzake dwangarbeid in eerste instantie beoordelen aan de hand van verschillende informatiebronnen die samen het in kaart brengen van risico’s moeten vergemakkelijken, en hun inspanningen gerichter moeten helpen maken. Het kan hierbij gaan om bijdragen van het maatschappelijk middenveld, een gegevensbank voor risico’s op dwangarbeid die op specifieke producten en geografische gebieden is gericht, en de zorgvuldigheid die bedrijven betrachten.’
Gegronde vermoedens
De autoriteiten zullen onderzoeken starten naar producten waarvoor gegronde vermoedens bestaan dat zij met dwangarbeid zijn vervaardigd. Zij kunnen informatie opvragen bij bedrijven en controles en inspecties verrichten, ook in landen buiten de EU.
Als de nationale autoriteiten vaststellen dat er sprake is van dwangarbeid, zullen zij gelasten de reeds in de handel gebrachte producten uit de handel te nemen en zullen zij verbieden de producten in de handel te brengen en uit te voeren. Bedrijven zijn verplicht de goederen te verwijderen. De douaneautoriteiten van de lidstaten zullen belast zijn met de handhaving aan de grenzen van de EU. Als de nationale autoriteiten niet al het bewijsmateriaal kunnen verzamelen dat zij nodig hebben, bijvoorbeeld vanwege het gebrek aan medewerking van een bedrijf of een autoriteit van een staat buiten de EU, kunnen zij het besluit nemen op basis van de beschikbare gegevens.
Tegengaan moderne slavernij
Uitvoerend vicevoorzitter en commissaris voor Handel Valdis Dombrovskis in een toelichting: ‘Dit voorstel zal een echt verschil maken bij de aanpak van moderne slavernij, die over de hele wereld miljoenen mensen treft. Ons doel is alle producten die met dwangarbeid zijn vervaardigd, uit de EU-markt te verwijderen, ongeacht waar zij zijn vervaardigd. Ons verbod geldt zowel voor binnenlandse producten als voor uitvoer en invoer. De bevoegde autoriteiten en de douane zullen nauw samenwerken om het systeem robuust te maken.’
Volgens Dombrovskis is getracht de administratieve lasten voor bedrijven tot een minimum te beperken, met een op maat gesneden aanpak voor kleine of middelgrote ondernemingen (kmo’s). Die kunnen, zonder dat zij worden vrijgesteld, profiteren van de specifieke opzet van de maatregel, dat wil zeggen dat ‘de bevoegde autoriteiten rekening zullen houden met de omvang en de middelen van de betrokken marktdeelnemers, en de grootte van het risico van dwangarbeid voordat zij een formeel onderzoek openen’, aldus de toelichting van de Commissie.
Thierry Breton, commissaris voor de Interne Markt: ‘Om toonaangevend te zijn op het gebied van industrie en technologie, moeten we assertiever zijn bij het verdedigen van onze waarden en het vaststellen van onze regels en normen. Onze eengemaakte markt is een enorme troef om te voorkomen dat met dwangarbeid vervaardigde producten in de EU circuleren, en een hefboom om wereldwijd meer duurzaamheid te bevorderen.’
Het voorstel moet nu door het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie worden besproken en goedgekeurd voordat het in werking kan treden. Het zal 24 maanden na de inwerkingtreding ervan van toepassing zijn.
