Het afgelopen jaar was voor ieder winkelbedrijf een beproeving, maar voor Hema was er naast tegenslag ook langverwachte voorspoed. Met een nieuwe eigenaar, een pas geïnstalleerde directie en een fors verlaagde schuldenlast heeft het bedrijf weer ruimte om verder te kijken dan de waan van de dag. De pijlen zijn gericht op markten dichtbij huis: de Benelux en Frankrijk.
‘Hoe corona Hema van zijn grootste probleem afhielp’, zo vatte het Financieele Dagblad het effect van de pandemie op het warenhuis dit voorjaar samen. De schuldenlast van €800 mln die het bedrijf met zich meedroeg sinds het in 2007 in handen kwam van de Britse investeringsmaatschappij Lion Capital, werd door een deal met obligatiehouders stevig verminderd. Daar stond tegenover dat de schuldeisers het bedrijf in handen kregen.
Een overname door Jumbo-familie van Eerd en investeringsmaatschappij Parcom volgde op 1 februari van dit jaar, met als kers op de taart een verdere verbetering van de financiële positie van het bedrijf: de nieuwe eigenaren wisten de schuldenlast terug te brengen tot €200 mln. Sinds 1 juni heeft het bedrijf een nieuwe directie met aan het hoofd voormalig Etos-CEO Saskia Egas Reparaz.
Dat het zo is gelopen, is ‘fantastisch’, zegt Head of Legal, Audit & Risk Emiel Schaeffner tijdens een gesprek in het lichte atrium van het hoofdkantoor in Amsterdam-Noord. Op de houten wanden van de ruimte prijken in witte letters de kernwaarden van het bedrijf: ‘durf te ondernemen’, ‘klant op nummer 1’, en ‘we winnen samen’.
De grootste overwinning van dit jaar was zonder twijfel de herstructurering van de schuldenlast, zegt Schaeffner. Toch gaf hij voorafgaand aan het interview aan het onderwerp niet uitgebreid te willen bespreken. ‘Het is een cruciaal onderdeel in de recente geschiedenis van Hema’, erkent de jurist, ‘maar we staan nu voor een transitie: van een bedrijf in overlevingsstand naar een bedrijf dat duurzaam aan haar toekomst werkt. We hebben met elkaar gezegd: dit was het hoogtepunt van vorig jaar, nu moeten we vooruit kijken.’
Terug naar de kern
Daarbij is de blik gericht op de Benelux en Frankrijk, waar het leeuwendeel van de omzet vandaan komt. Naast deze markten zijn er winkels in onder meer Duitsland, Spanje, Engeland, Mexico en Qatar. De filialen in Europa zijn eigen vestigingen, de winkels in het Midden-Oosten en Mexico zijn onderdeel van master franchises die voor eigen rekening en op eigen risico worden geëxploiteerd door de franchisenemer.
Wat de focus op de Benelux en Frankrijk gaat betekenen voor de overige markten, gaat de nieuwe directie in de komende maanden bepalen, zegt Schaeffner. Hij verwacht voor zijn team hoe dan ook geen grote veranderingen, want de verschillende landen opereren ‘redelijk autonoom’. Arbeidsrechtelijke zaken neemt iedere markt voor eigen rekening en ook voor vastgoedonderhandelingen hebben de landen eigen adviseurs. Contracten met productleveranciers belanden wel bij het team in Amsterdam op tafel, omdat Hema B.V. als moedermaatschappij contractant is.
Dat de winkels in Nederland en het buitenland dit jaar maandenlang dicht moesten, zorgde voor grote verliezen, maar ook voor een ruime verdubbeling van de online verkopen. Wat de precieze cijfers zijn, kan Schaeffner niet zeggen – wel dat de verschuiving naar online een ontwikkeling is waar het warenhuis op gaat voortbouwen. ‘Dat moet: loop door een winkelstraat en zie wat er leeg staat. Dat gaat waarschijnlijk niet voller worden – al is dat natuurlijk wel de hoop.’
Vervelende barrière
Dat Schaeffner eind 2014 gevraagd werd om naar Hema te komen, had veel te maken met de ervaring die hij opdeed voordat hij op latere leeftijd jurist werd. In die tijd was hij adviseur bij een groot veilinghuis dat zich bezighield met insolventie: een achtergrond die maakt dat hij gewend is zijn weg te vinden in ‘een enorm krachtenveld met hoge tijdsdruk en de belangen van diverse stakeholders’.
Toen hij in 2017 de rol van Head of Legal op zich nam, had Schaeffner een helder doel voor ogen: het dichten van de kloof tussen de juridische afdeling en de rest van het bedrijf. ‘Ik heb gezegd: kijk, wij zitten daar in de hoek, en dat is prima. Maar je moet weten wat hier gebeurt.’ Hij maakt een weids armgebaar richting de werkplekken die uitkijken op het atrium. ‘Je moet rondlopen, mensen leren kennen, weten wanneer ergens een nieuw project wordt gestart. Dat zorgt ervoor dat je vroeg in projecten betrokken wordt – omdat collega’s je niet meer zien als die vervelende barrière, maar als een partij die je vooruit helpt.’
Dat de inzet op vroege betrokkenheid werkt, is te zien aan ‘een significante afname van het aantal disputen’, vertelt Schaeffner. ‘Dat zorgt er ook voor dat we met een relatief klein team veel kunnen oppakken. En dat de totstandkoming van afspraken en contracten sowieso beter en efficiënter verloopt.’ De switch van een reactieve naar een meer proactieve werkwijze was voor zijn team overigens geen opgave, benadrukt hij. ‘Het zijn stuk voor stuk ambitieuze, deskundige en betrokken mensen. Ik heb alleen de deur voor ze open gezet.’
Schaeffner’s team bestaat, naast hemzelf, uit zes juristen. Eén van hen richt zich op arbeidsrecht, een ander ondersteunt het franchise-team. Vier generalisten pakken alle andere zaken op, onder meer op het gebied van consumentenrecht, huurrecht, contracten en intellectuele eigendom. De vier allrounders hebben wel hun eigen specialismen, wat maakt dat het verdelen van projecten goede afstemming vergt: ‘we zijn te klein om niet efficiënt te zijn’, aldus Schaeffner.
De omschakeling naar thuiswerken verliep voor zijn team ‘vlekkeloos’, zegt de jurist. Wat hij persoonlijk lastig vond, was het vinden van de juiste balans tussen werk en thuis. ‘Je staat eigenlijk de hele dag aan. Dat momentje van hier afsluiten en in je auto naar huis rijden, het afschakelen, dat mis je. Dat vond ik wel zwaar worden op het laatst.’
Productieketen onder de loep
Hema is er om het dagelijks leven van klanten een stukje makkelijker te maken, ook als het gaat om plotselinge leefstijlveranderingen zoals het thuiswerken tijdens corona, zei CEO Saskia Egas Reparaz in een recent interview met het FD. Ze wil met het assortiment meer gaan inspelen op veranderingen in leven van de consument. Wordt er meer thuis gesport, dan schiet de keten te hulp met producten die daarbij passen, zo is het idee.
Voor het Legal Team betekent dit voornemen niets extra’s, zegt Schaeffner: het bedenken en maken van nieuwe producten is een proces dat aan de lopende band plaatsvindt.
Van de door Egas Reparaz aangekondigde inzet op duurzaamheid gaat het team wel het nodige merken, verwacht de jurist. Hema is van plan de gehele productieketen onder de loep te nemen, van het begin van het maakproces tot het moment dat een product in de winkel ligt. Dit betekent ook dat er concretere afspraken moeten komen met leveranciers over de omstandigheden waarin producten worden gemaakt. ‘Vanuit onze rol kijken we: hoe gaan we algemene voorwaarden aanpassen, wat leggen we leveranciers op, en hoe kunnen we dat meten?’.
Als relatieve nieuwkomer in de retail blijft Hema Schaeffner fascineren. Er is iets bijzonders met dat merk’, vindt hij. ‘Iets waardoor we voor de klant relevant blijven, ook al zijn we oud, en ook al zijn we wel eens stoffig geworden.’ Wat dat ‘iets’ precies is? ‘Ik weet het niet’, antwoordt hij. ‘Ik hou niet eens van winkelen.’
Na een korte pauze: ‘Het is een combinatie, denk ik: van producten die blij maken, de maatschappelijke betrokkenheid van het bedrijf en de reacties vanuit de maatschappij. Hoe het leeft. Dat is bijzonder, vind ik.’
