Het is vrijdagmiddag. Jean Schreurs, deputy general counsel bij de Eindhovense chipmaker NXP Semiconductors, krijgt een telefoontje van een Amerikaanse collega die gevestigd is in Austin, Texas. De burgemeester heeft aangekondigd dat de NXP fabriek in die stad gesloten moet worden, als gevolg van de coronacrisis. Schreurs zal als gevolg van deze mededeling het weekend doorbrengen achter zijn bureau. Geen uitzondering voor Schreurs. ‘Mijn vrouw zegt vaak: ook al werk je nu thuis, ik zie jou eigenlijk nog bijna niet.’
Toen NXP, een bedrijf met vestigingen in meer dan dertig landen, hartje winter al maatregelen trof in de fabriek in Nijmegen als gevolg van de coronacrisis, keken werknemers raar op. Wat in januari begon met het niet toelaten van mensen uit risicogebieden, hygiënevoorschriften en sociale afstand, eindigde in februari met sluiting van het bedrijfsrestaurant, een algeheel bezoekverbod en het meten van lichaamstemperatuur van werknemers.
De Ondernemingsraad werd erbij betrokken. ‘We zeiden: luister, we proberen op deze manier maatregelen te nemen waarbij het risico op besmetting onderling zo klein mogelijk blijft. We waarborgen de privacy. We registreren geen gegevens. We nemen alleen de temperatuur op. En als blijkt dat een werknemer een te hoge temperatuur heeft, dan wordt hij naar huis gestuurd,’ vertelt Schreurs. Niet alleen de Ondernemingsraad, maar ook privacy experts en de autoriteiten bogen zich erover.
Schreurs vond de maatregelen best ver gaan toen ze net werden genomen: ‘De crisis was op dat moment gaande in China. Waarom zouden we ons druk maken in Nederland?’ Die houding was van korte duur. Al heel snel werd het, ook onder medewerkers, gemeengoed dat maatregelen noodzakelijk waren. Hij had de impact van het coronavirus wel eerder willen beseffen: ‘We moeten ons er allemaal een beetje voor schamen dat we dat niet gezien hebben. Laten we wel zijn: de media en de politiek, eigenlijk iedereen, is er pas aandacht aan gaan besteden toen ze er zelf mee te maken kregen.’
Nationalisme
Dat COVID-19 een wereldwijd probleem is, maakt de situatie extra complex vertelt Schreurs: ‘Als het spannend en moeilijk wordt, ben je genegen om vanuit je eigen achtergrond te praten. Dan zit er toch ergens een soort nationalisme in: we doen het in Nederland toch wel het beste. Amerikanen hebben dat ook en denken: wij doen het eigenlijk toch wel erg goed.’ Volgens Schreurs heeft het impact op discussies: ‘Ook al proberen we tot één standpunt te komen, je zit toch met onderhuidse cultuurverschillen. Daarbij heeft Duitsland weer andere voorschriften dan bijvoorbeeld België, Frankrijk, Maleisië, Thailand of China.’
Momenteel hanteert NXP wereldwijd dezelfde voorschriften in fabrieken, met ruimte voor uitzonderingen indien lokale voorschriften dat vereisen. Waar Schreurs een duidelijk verschil ziet, is in het gebruik van corona-apps waarmee gezondheidsgegevens worden geregistreerd. Zoals bijvoorbeeld in Maleisië, waar medewerkers via een app vragen over de gezondheid moeten beantwoorden en een ‘groene app’ moeten hebben voordat ze naar binnen mogen. Ook bij NXP. ‘De overheid zegt daar dat registratie van gezondheidsgegevens een verplichting is om als bedrijf open te blijven terwijl onze privacy juristen er met een juridische bril naar kijken en constateren dat dit in Europa en de VS zo niet mag.’ Onontgonnen gebied, vertelt Schreurs. ‘Je bent voortdurend bezig met nieuwe ontwikkelingen’.
Schreurs noemt ook de mondkapjesdiscussie: ‘In Amerika stellen ze mondkapjes verplicht, terwijl dat in Nederland juist wordt afgeraden. Toen die discussie opkwam een paar weken geleden zeiden wij: dat is vervelend, want in Nederland wordt aangeraden het niet te doen’. Als dat soort tegenstrijdigheden zich voordoen, wordt een uitzondering gemaakt. Voor iedereen die het terrein in Nijmegen op wil of een van de gebouwen in Eindhoven van NXP wil betreden, geldt nu dat het dragen van mondkapjes wel mag, maar niet verplicht is.
Salaris uitbetalen
Ook andere type kwesties komen voorbij. Zoals toen het voor werknemers uit verschillende regio’s in China verboden werd om naar het bedrijf te komen. ‘De vraag die dan opkomt is: moeten we dan wel salarissen uitbetalen? Die vraag werd de kop ingedrukt, want onze medewerkers daar kunnen er ook niets aan doen dat ze niet kunnen werken.’‘Onze medewerkers voelen zich tot nu toe veilig genoeg om te komen werken’
Op de vraag wat NXP doet met werknemers die niet op locatie willen werken, antwoordt Schreurs: ‘Mensen die bang zijn voor hun gezondheid, daar zeggen we van: als iemand niet wil komen werken, terwijl we het veilig maken om te komen werken, dan is dat wel een beetje aan jezelf.’ Een dergelijke situatie kwam overigens nog niet voor: ‘onze medewerkers voelen zich tot nu toe veilig genoeg om te komen werken. De medewerkers die vanuit huis kunnen werken, werken vanuit huis.’
Volgens Schreurs zitten er momenteel allerlei hickups in leveranties. Denk bijvoorbeeld aan een leverancier die grondstoffen uit de haven van Shanghai niet meer naar de fabriek in Nijmegen kan krijgen. ‘Met een rechtszaak aanspannen kom je er dan niet. Wat je wel kunt zeggen: we hebben een contract, dan moeten we die grondstoffen wel krijgen. Als het niet met de boot kan, dan maar met het vliegtuig. Daar kan je iets mee doen.’
Wat Schreurs opvalt, is dat er momenteel sterke solidariteit heerst: ‘Daar waar je normaal gesproken bij een incident makkelijker harde acties zou instellen, zie je nu dat we elkaar toch moeten helpen. In een wereldwijde crisis heeft het geen zin bij een leverancier het mes op de keel te zetten en vervolgens die leverancier om te laten vallen. Dan hebben we er straks veel meer last van. We kijken dus wel waar we elkaar kunnen helpen, om in leven te blijven.’
Rampscenario
Schreurs benadrukt dat het grootste probleem zou zijn als NXP zelf niet meer in staat zou zijn producten te produceren of door te leveren, bijvoorbeeld omdat toeleveranciers helemaal niet meer kunnen leveren. ‘Als ik ergens wakker van zou liggen, is het dat klanten van ons iets vragen en we het niet kunnen maken omdat toeleveranciers zijn omgevallen. Dat is een rampscenario.’
Dat probleem doet zich vooralsnog niet voor. ‘Je merkt dat orders worden aangehouden, omdat er in de komende maanden nog chips geleverd moeten worden die al eerder werden besteld. Het is niet zo dat wij dan tegen grote autoleveranciers kunnen zeggen: je hebt beloofd om zoveel chips van ons af te nemen, ik ga tegen jou een claim instellen. Dan zegt de fabrikant waarschijnlijk: volgend jaar gaan we naar iemand anders toe.’
Dat betekent niet dat contracten er niet meer toe doen. ‘Onze klanten zijn geen partijen die makkelijk zullen zeggen: als je wat later bent, dan is dat ook goed. Zo werkt dat niet. Het is echt wel zo dat we bij de naleving van onze contracten moeten kijken wie onze klanten zijn en wat we ons kunnen permitteren wat betreft clausules.’
Lange termijn
In een persbericht van afgelopen maandag meldt NXP dat een grote omzetdaling – tussen 14 en 23% vergeleken met 2019 – wordt verwacht voor het tweede kwartaal van dit jaar als gevolg van de coronacrisis, onder meer een gevolg van het inzakken van de auto-industrie. Dat heeft grote impact op NXP als wereldmarktleider in de productie van chips voor de auto-industrie. Schreurs hoort daarover twee verhalen. ‘Aan de ene kant: mensen zitten zo diep in de crisis, dat ze misschien zullen overwegen om even geen nieuwe auto’s te kopen komende jaren. Maar het zou ook kunnen dat men bang wordt om met het OV te gaan en dat men meer genegen is om juist wel een auto aan te schaffen. Dan zou de vraag naar auto’s na de coronacrisis juist omhoog gaan.’
Bij tegenslag ‘even’ van koers wisselen zit er voor NXP niet in: het maken van een chip – van het oorspronkelijke idee, via de ontwerpfases, naar de productie en daadwerkelijke levering van het product – kan acht tot vijftien jaar duren. Wat wel gebeurt, is dat een chip die bijvoorbeeld al in de auto-industrie wordt gebruikt, ergens anders wordt toegepast. ‘Denk bijvoorbeeld aan de chip in een autosleutel, waarbij de chip ervoor zorgt dat als je bij de auto komt deze vanzelf opengaat. Dat soort toepassingen kunnen ook gebruikt worden in machines of huizen.’
Financiële crisis
Volgens Schreurs doet de huidige tijd denken aan de crisis die hij meemaakte bij NXP rond 2008. ‘We raakten toen als een van de eerste bedrijven diep in een financiële crisis. We stonden er slecht voor en hingen op het randje van de afgrond. Dan sta je als jurist in het middelpunt en ben je mee aan het denken om te overleven.’
Anders dan de situatie nu is, vertelt Schreurs: ‘We zijn een gezond en groot bedrijf.’ Eén van de belangrijkste aspecten is volgens Schreurs het gemotiveerd houden van je werknemers en ervoor zorgen dat mensen de juiste informatie hebben. ‘Mensen komen ook nu bij je met vragen als: gaan we dit overleven, gaan we failliet? Dat is wat mij betreft geen reële angst, maar je moet het wel adresseren.’‘We zitten nu in de storm, laten we even onze adem inhouden en laten we letten op onze kosten’
Eerder deze week meldde het FD dat overheidssteun in Nederland door NXP nog niet is gezocht, maar dat momenteel wel wordt bekeken wat mogelijk zou zijn. Schreurs geeft aan dat, ondanks de verwachte omzetdaling, vooralsnog ook nog niet gesneden gaat worden. ‘Dat is een andere opstelling dan twaalf jaar geleden. Toen werd er direct een reorganisatie aangekondigd. Dat wil NXP nu niet doen. We zitten nu in de storm, laten we even onze adem inhouden en laten we letten op onze kosten.’
Er wordt aan de verschillende afdelingen gevraagd waar eventueel bespaard kan worden. ‘Ons management team en board heeft 25 procent van het salaris ingeleverd.’ Dat gaat het concern niet redden, maar dat is wel een symbolisch gebaar, aldus Schreurs. ‘Wij willen laten merken dat we in deze tijd ook iets bijdragen.’ Ook werden er bij NXP promoties en individuele salarisverhogingen uitgesteld met drie maanden.
Improvisatievermogen
Schreurs geeft aan dat de crisissituatie, professioneel gezien, zowel zijn uitdagingen als interessante kanten kent. ‘Ik ben nu bijna dertig jaar bedrijfsjurist. Als ik terugkijk wat de interessante periodes zijn geweest, dan zijn dat toch de periodes waarin er dingen gebeuren die je niet had verwacht. Dit is zo’n tijdperk waarin je elke dag weer verrast wordt door nieuwe dingen. Door nieuwe vragen. Het vergt improvisatievermogen en dat maakt een crisissituatie interessant. Er zijn geen honderd procent oplossingen.’
Hoe het afliep met de fabriek in Texas? ‘Het is ons gelukt om de juiste argumenten aan te dragen. NXP is daar als vital business aangemerkt, dus we konden gewoon doorgaan.’
