Volgens een Europese richtlijn moet het, ook in Nederland, vanaf augustus van dit jaar mogelijk zijn geheel online een bv op te richten. Toch laat de implementatie van de wet hier nog even op zich wachten. Advocaat Fons Leijten van Stibbe, tevens voorzitter van de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht: ‘Ook mensen uit Amerika of India kunnen hier straks online een bv oprichten.’
Waarom was het voorheen niet mogelijk online een bv op te richten?
‘In de wet staat al heel lang dat een bv moet worden opgericht bij een notaris. Door een Europese richtlijn is onze wetgever in beweging gekomen om online oprichting mogelijk te maken. Lange tijd is gedacht dat er niet zoveel behoefte aan was. Er was vooral behoefte om een bv snel te kunnen oprichten. Dat kon al: met een notariële volmacht kon je dat vanuit huis regelen en had je binnen vijf dagen een bv. De notaris moest de oprichter wel steeds fysiek identificeren. Met deze nieuwe wet kan dat ook via videoverbinding. Dat is een vergemakkelijking, helemaal voor buitenlandse personen.’
Wat is het belangrijkste verschil tussen het huidige en het nieuwe systeem?
‘Eén van de belangrijkste juridische wijzigingen is dat de notariële akte geen fysiek document meer hoeft te zijn. Dat kan ook een elektronische akte zijn, die in de cloud wordt bewaard.’
Volgens de Europese richtlijn had het online oprichten van een bv per 21 augustus 2021 mogelijk moeten zijn. Waarom is dat niet gelukt?
‘Nederland heeft die periode met een jaar verlengd, dus we zijn nog niet te laat. In de praktijk is het zo dat veel richtlijnen te laat worden geïmplementeerd. Dat komt omdat ons nationale wetgevingsproces lang duurt. Dat is een kwestie van prioriteiten stellen. Het ministerie heeft het afgelopen jaar plotseling ook veel tijd moeten besteden aan de coronacrisis. Daar is veel werk in gaan zitten, ook omdat er allerlei ad hoc regelgeving moest worden gemaakt. Dit is daardoor op de achtergrond geraakt. Als je niet veel en veel te laat bent, doet de Europese Commissie niet moeilijk.’
Wat vindt u van het nieuwe systeem?
‘We juichen deze ontwikkeling toe, dat hebben we ook uiteengezet in ons advies bij de consultatie. Het is onder meer goed dat deze online mogelijkheid wordt opengesteld voor mensen uit de hele wereld. Daarin gaat Nederland een stap verder dan de Europese richtlijn. Iedereen kan binnenkort een Nederlandse bv oprichten met een digitale notariële akte.
Het is ook goed dat de notariële tussenkomst blijft gehandhaafd. Dat had ook via de Kamer van Koophandel gekund. Daar is niet voor gekozen, omdat de notaris een waarborg vormt tegen frauderende oprichters van bv’s. De notaris blijft dezelfde rol houden, alleen de manier waarop wordt moderner.’
Wat kan er in het wetsvoorstel verbeterd worden?
‘Er zit in het wetsvoorstel onder meer een inconsistentie ten aanzien van bestuursverboden. Een notaris moet bij oprichting van een bv vragen of een toekomstig bestuurder een bestuursverbod heeft opgelegd gekregen binnen Europa. Dit terwijl digitale oprichting mogelijk wordt voor iedereen waar ook ter wereld. Je kunt je de vraag stellen of niet ook moet worden gevraagd of bestuursverboden buiten de Europese Unie zijn opgelegd.’
Hoe kan identiteitsfraude worden voorkomen? Bijvoorbeeld via deepfake, een technologie waarbij een gezicht in een videoverbinding kan worden vervangen met een ander gezicht?
‘Het is geen waterdicht systeem. Identiteitsfraude is ook mogelijk met eeneiige tweelingen. Het nieuwe systeem kent dezelfde zwaktes als het huidige systeem. Identiteitsfraude blijft mogelijk, op een manier die de notaris niet altijd kan ondervangen. Behalve deepfake kan ik niets verzinnen waardoor dit systeem kwetsbaarder zou zijn dan wat we hebben. Overigens kan de notaris onder de voorgestelde regeling bij een vermoeden van identiteitsfraude oprichting via een videoverbinding weigeren.’
Is het een idee dat een notaris een archief bijhoudt van videobestanden van online oprichtingen, zodat op een later moment kan worden nagegaan of sprake was van identiteitsfraude?
‘Dat is denkbaar, maar die mogelijkheid staat nu nog niet opgenomen in het voorontwerp.’
Denkt u dat veel gebruik gemaakt zal worden van de mogelijkheid tot het online oprichten van een bv?
‘Je hebt nu ook al binnen ongeveer vijf dagen een bv, dus het is nog maar de vraag of er echt veel gebruik gemaakt zal worden van het nieuwe systeem. Het is in ieder geval een modernisering van ons vennootschapsrecht. Dat is altijd mooi.’
Wat is de volgende stap?
‘Dit is nog een voorontwerp. Daar gaat de wetgever – mede aan de hand van de uitgebrachte adviezen – mee aan de slag. Daarna moet het wetsvoorstel door de ministerraad openbaar gemaakt worden en gaat het naar de Tweede Kamer. Voordat dit in het Staatsblad verschijnt zijn we wel weer een jaartje verder, wellicht net op tijd voor de deadline van 21 augustus 2022.’
