Schoonmakers die werken voor Helpling hebben een uitzendovereenkomst en vallen onder de cao voor uitzendkrachten. Tot dat oordeel kwam het hof Amsterdam vorige week. Hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp: ‘Op dit moment zie je dat het net zich langzaam sluit rond platforms. Dat is mede te danken aan vakbonden, maar dat is eigenlijk iets wat de Belastingdienst had moeten doen. Die had inkomstenbelasting moeten innen.’
Hoe is het hof Amsterdam tot dit oordeel gekomen?
‘Helpling ontkende al niet dat er een arbeidsovereenkomst was, maar zei dat schoonmakers een arbeidsovereenkomst hadden met het huishouden waar ze werkten. Volgens Helpling zijn ze enkel een prikbord en is het huishouden de werkgever.
Volgens het hof is dat precies andersom. Helpling bemiddelt wel degelijk en is volgens de rechter een uitzendbureau, waarbij zij werknemers ter beschikking stellen aan een derde. Dat is hetzelfde als het zijn van werkgever, waarbij een derde – het huishouden – leiding en toezicht houdt.’
Als het huishouden de instructies geeft, wat doet Helpling dan als werkgever?
‘Helpling zorgt dat je als schoonmaker bij een huishouden aan de slag kunt. Daarbij moet het huishouden ieder uur dat je werkt geld afstaan aan Helpling. Het huishouden betaalt aan Helpling, die het vervolgens doorgeeft aan de schoonmaker.’
Is dat hetzelfde als een arbeidsovereenkomst?
‘Een uitzendovereenkomst ís een arbeidsovereenkomst op zich. Wel een bijzondere vorm. Dat wordt niet op die manier gezegd in de uitspraak van het hof, maar dat is wel zo.’
Is dat een fout van het hof?
‘Ik denk dat ze er niet veel aandacht aan hebben besteed.’
Wat maakt het uit: in dienst bij een huishouden of bij Helpling?
‘Voor dienstverlening aan huis kennen we in Nederland een aparte wettelijke regeling, die faciliteert dat huishoudens als werkgever kunnen optreden. Daarvoor gelden verschillende vrijstellingen, waaronder dat huishoudens bij ziekte bijvoorbeeld maar zes weken loon door hoeven te betalen. Die regeling geldt niet voor Helpling, want dat is geen huishouden. Als een medewerker in vaste dienst daar ziek wordt, moet Helpling gewoon twee jaar loon doorbetalen.’
Wat is het verschil tussen de ‘klassieke’ arbeidsovereenkomst en een uitzendovereenkomst?
‘Het gaat in beide gevallen om werkgeverschap. Bij een uitzendovereenkomst is het wel zo dat er een lichter ontslagrechtregime geldt, en ook de ketenregeling – dat je na drie arbeidsovereenkomsten in dienst komt voor onbepaalde tijd – is daar niet meteen van toepassing. Bovendien is het verschil dat er een andere cao van toepassing is: uitzendwerk is iets anders dan schoonmaakwerk. Voor de Cao Schoonmaak geldt onder meer een pensioenfondsregeling en regels die voor uitzendwerk minder stringent gelden. Uitzenden is goedkoper dan schoonmakers in dienst hebben.’
Wat is het verschil met de Uber-zaak?
‘Beide bedrijven zijn werkgever, maar de rechter gaat bij Helpling minder ver dan bij Uber. Daar was de zaak veel fundamenteler, omdat bij aanvang werd gezegd dat de chauffeurs überhaupt geen arbeidsovereenkomst hadden. Bij Helpling hebben ze nooit ontkend dat er een arbeidsovereenkomst was, alleen vonden ze daar dat die arbeidsovereenkomst met het huishouden was gesloten. Dat is een andere insteek.’
In de Uber-zaak was de moderne gezagsverhouding – tussen chauffeur en de app – een belangrijk punt. Wat was hier de redenering?
‘Niet een app, maar het huishouden waar je schoonmaakt geeft hier instructies. Het huishouden – de inlener – houdt toezicht en geeft leiding aan de schoonmaker. Dat is een klassieke verhouding. Het huishouden oefent het werkgeversgezag voor een deel uit en dat wordt toegerekend aan Helpling. Dat is ook een soort werkgeverschap.’
Wat staat Helpling nu te doen?
‘Alle mensen die werken voor Helpling zijn daar in dienst. Er is vastgesteld dat Helpling de werkgever is van deze uitzendkrachten, dus hebben ze zich te voegen naar de regels die daarvoor gelden. Helpling moet dus onder meer de cao toepassen, zich aanmelden bij het pensioenfonds en premies gaan betalen.’
Wat zegt dit over andere platforms?
‘Het laat zien dat het als platform lastig is om een constructie te vinden die geen arbeidsovereenkomst is. Tegelijkertijd heeft deze zaak alleen betrekking op Helpling en niet op andere platforms. Je kunt niet zeggen dat alle platformen door deze uitspraak nu uitzendwerkgevers zijn. Wat je wel ziet is dat het net zich langzaam sluit rond platforms. Dat is mede te danken aan vakbonden, maar dat is eigenlijk iets dat de Belastingdienst had moeten doen. Die had belastinggeld moeten innen.’
Wat vindt u van deze uitspraak?
‘Ik denk dat dit een goede beslissing is van het hof. Helpling gedraagt zich echt als werkgever, niet als prikbord. Ze ontvangen het loon, houden daar op in, en maken afspraken over betalingen. Dat doen alle andere uitzendbureaus ook. Dat weet Helpling ook wel, maar ze doen het toch. Dat is een deel van het verdienmodel: concurreren op arbeidsvoorwaarden. Tegelijkertijd gaat dat in tegen ons systeem, dat onder meer is gebouwd op solidariteit. Toch blijven platforms proberen om zich te onttrekken aan het betalen van premies en belastingen. Hetzelfde zie je bij de chauffeurs: dat zijn geen echte ondernemers, dus de fiscale vrijstelling die zij genieten is dubieus. Daarmee dragen zij niet bij aan de sociale zekerheid en dat is onwenselijk.’
Wat nu?
‘We moeten het arbeidsrecht weer eens goed bekijken en zien waarom dit gebeurt, welke problemen er zijn en of er niet een beter systeem te verzinnen is. De bal ligt nu bij de regering, maar daar is nog niets gebeurd. Daarnaast is het de vraag of we de platformeconomie willen redden, bijvoorbeeld met specifieke regelgeving. Uber schendt dan wel het arbeidsrecht, maar dat ze de taxibranche opschudden is nuttig. Daar moeten we een afweging in maken.’
