Half oktober heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in het conflict tussen de vakbond FNV en een internationaal transportbedrijf. Na beantwoording van prejudiciële vragen door het Europese Hof van Justitie in Luxemburg (hierna: HvJEU), heeft de Hoge Raad op 14 oktober jongstleden meer verduidelijking gegeven over het toepassingsbereik van de Detacheringsrichtlijn op het internationale wegvervoer en cabotagevervoer. Tevens is opheldering gegeven over wat er in een internationale situatie onder een ‘algemeen verbindend verklaarde cao’ moet worden verstaan.
Op grond van de Detacheringsrichtlijn kan een werknemer die tijdelijk werkzaamheden verricht in een ander EU land aanspraak maken op een harde kern van arbeidsvoorwaarden die gelden in dat ontvangende land. Hierbij kan gedacht worden aan regels inzake maximale werk- en minimale rustperioden, minimumaantal betaalde vakantiedagen en ook, in deze zaak van belang, minimumlonen. Deze arbeidsvoorwaarden kunnen ook in een cao staan indien deze algemeen verbindend is verklaard.
Lang was er onduidelijkheid omtrent een tweetal zaken met betrekking tot het toepassingsbereik van de Detacheringsrichtlijn. Allereerst was de vraag of de richtlijn van toepassing is op het internationale wegvervoer, waarbij mobiele werknemers, zoals chauffeurs, constant verschillende landsgrenzen overschrijden. Want worden zij wel ‘op het grondgebied van een lidstaat’ ter beschikking gesteld?
Daarnaast bestond er onduidelijkheid over de vraag of de Detacheringsrichtlijn van toepassing zou zijn op het zogenaamde ‘cabotagevervoer’, waarbij een vervoerder uit een Europese lidstaat goederen vervoert tussen twee punten binnen de grenzen van een andere lidstaat. Dus bijvoorbeeld wanneer een Nederlandse vervoerder goederen in Parijs ophaalt, en vervolgens weer aflevert in Bordeaux. Hierbij worden dus geen landsgrenzen overschreden, maar het vervoer binnen een lidstaat, in dit geval Frankrijk, wordt wel uitgevoerd door een buitenlandse vervoerder.
Cabotagevervoer en internationaal wegvervoer
Over dat laatste punt hebben het HvJEU en de Hoge Raad nu opheldering gegeven: bij cabotagevervoer kan er in beginsel van worden uitgegaan dat de werknemer ter beschikking is gesteld op het grondgebied van de lidstaat waar dat vervoer wordt verricht. Hiermee is de Detacheringsrichtlijn op cabotagevervoer van toepassing, en heeft de ter beschikking gestelde werknemer recht op de basisarbeidsvoorwaarden die gelden in het ontvangende land. Daarbij is de duur van het cabotagevervoer geen relevante factor.
Tevens heeft de Hoge Raad, in lijn met het HvJEU, geoordeeld dat de Detacheringsrichtlijn ook op het internationale wegvervoer van toepassing kan zijn. Bepalend is hierbij of het door de chauffeurs verrichte werk een voldoende nauwe band heeft met de lidstaat van ontvangst.
Of aan die maatstaf is voldaan, dient aan de hand van alle omstandigheden van het geval te worden beoordeeld. Daarbij kan gedacht worden aan de mate waarin de werkzaamheden van die werknemer verband houden met het grondgebied van elke lidstaat waar hij werkzaam is, en het aandeel van die werkzaamheden op het grondgebied van elke lidstaat in de vervoersdienst als geheel. Volgens de Hoge Raad is het feit dat de chauffeurs instructies vanuit de lidstaat van ontvangst hebben ontvangen en/of hun ritten begonnen of beëindigden op het hoofdkantoor in de lidstaat van ontvangst, onvoldoende om te concluderen dat sprake is van een nauwe band met de lidstaat van ontvangst.
Algemeen verbindend verklaarde cao’s
Ten aanzien van de algemeen verbindend verklaarde cao heeft de Hoge Raad voorgeschreven dat de vraag of een cao algemeen verbindend is verklaard, moet worden beantwoord op basis van het toepasselijke nationale recht. Wanneer bepalingen uit een niet algemeen verbindend verklaarde cao ‘in essentie gelijkluidend zijn’ aan bepalingen uit een algemeen verbindend verklaarde cao, moeten de basisvoorwaarden en -omstandigheden uit deze cao op grond van de richtlijn worden nageleefd. Dit betekent dat in een bedrijfstak – zoals de transportsector – in Nederland één ‘level playing field’ wordt gecreëerd waarbij dezelfde dan wel nagenoeg dezelfde regels voortvloeiend uit de respectieve cao’s moeten worden nageleefd.
Zo ontstaat er op grond van de Detacheringsrichtlijn een gelijke behandeling van alle ondernemingen en kan een onderneming zich niet aan bepalingen uit een algemeen verbindend verklaarde cao onttrekken door gebruik te maken van dispensatie.
Conclusie
Met deze uitspraak heeft de Hoge Raad weer een stukje van de puzzel wat betreft arbeidsrechtelijke verplichtingen in de internationale transportsector verduidelijkt en deze naar het gerechtshof terugverwezen om verder op te lossen. Op basis van deze uitspraak kan in ieder geval alvast met zekerheid worden gezegd dat bij het inschakelen van buitenlandse arbeidskrachten in de transportsector nauwkeurig gekeken dient te worden aan welke eisen moet worden voldaan. Immers, toepassing van de Detacheringsrichtlijn brengt ook met zich mee dat administratieve vereisten gaan gelden, zoals het notificeren van de chauffeurs bij de autoriteiten en het beschikbaar hebben (in de juiste taal) van sociale documenten zoals het arbeidscontract of de loonstrook.
Door: Fraukje Panis
