Van de radio tot op het voetbalveld: overal worden we geconfronteerd met reclame voor beleggen in cryptovaluta. Steeds meer mensen stappen in, van alle jongvolwassenen al ruim een kwart, blijkt uit onderzoek van Rabobank en het Nibud. Regels zijn er nog niet: het kabinet wacht op Europese regelgeving, die in de maak is. Matteo Gargantini, assistent professor European Economic Law (Universiteit Utrecht), pleit ervoor nationale regelgeving niet uit te stellen. ‘De reclamecampagnes zijn heel agressief. Veel beleggers weten nu niet welke risico’s ze lopen.’
Europese regels om consumenten te beschermen komen er wellicht pas over twee jaar. Wat vindt u ervan dat Nederland daarop wacht?
‘Aan een kant begrijp ik dat: harmonisatie en coördinatie van regelgeving in Europese landen is van belang. Maar gezien de snelle ontwikkelingen in de cryptomarkt en de enorme hoeveelheid reclame is het belangrijk om op nationaal niveau toch al wat te doen, als het kan in informele afstemming met beleidsmakers in andere lidstaten.
Tenminste op het gebied van reclame voor beleggen in cryptovaluta. Mensen worden ermee gebombardeerd. Momenteel zijn er geen regels op de Europese markt die direct gelden voor de cryptowereld, voor zowel reclame als beleggingsaanbevelingen. Maar we hebben wel regels in de traditionele financiële wereld van aandelen, obligaties en derivaten. Deze kunnen als basis dienen voor regels voor cryptovaluta op nationaal niveau, ook in een lichtere versie. Daarmee zou ik niet wachten.’
Wat is het risico van wachten met regelgeving?
‘Het bereik van de reclame voor beleggen in cryptovaluta is groot. Veel beleggers nemen nu risico’s zonder te weten welke. Ze kunnen veel geld verliezen. In de EU hebben we in de traditionele financiële wereld regels die juist deze zorgen moeten wegnemen. Als een partij, zoals in de reclame voor cryptovaluta gebeurt, zegt: je moet hierin investeren. Of zegt: we verwachten dat de prijs van dit aandeel in de toekomst zal stijgen. Dan gelden daarvoor bij handel op een handelsplatform in de traditionele wereld strenge regels tegen marktmisbruik. Die geven onder andere duidelijkheid over de vraag of de partij die je de boodschap stuurt, daarbij een belang heeft, er geld aan verdient. Als je je presenteert als een expert, gelden daarvoor ook specifieke regels. Je moet bijvoorbeeld aantonen op basis van welke methode of informatie je een bepaald aandeel een goede investering vindt. Dit soort regels hebben we in de cryptowereld ook nodig.’
Hoe zouden regels voor reclame voor beleggen in cryptovaluta eruit moeten zien?
‘Ze zouden gebaseerd moeten zijn op twee soorten regels afkomstig uit de traditionele wereld. Ten eerste de regels tegen marktmisbruik met beleggingsaanbevelingen. Adviezen om te houden, kopen of verkopen bijvoorbeeld. Of communicatie over een doelprijs.
Ten tweede de regels over reclame voor beleggingen. Bij het aanbieden van effecten aan het publiek in de traditionele wereld ben je meestal verplicht een prospectus te publiceren. In reclame voor beleggingen moet je altijd verwijzen naar die prospectus. Alles wat je in reclame zegt, moet met die prospectus in overeenstemming zijn. De voorgestelde Europese regels voor cryptovaluta verwijzen naar een lichtere versie van de prospectus, de “white paper”. Dat kan al als basis dienen voor regels voor reclame. Dan kan er in reclame-uitingen staan: lees de white paper. Daar vind je de informatie die je nodig hebt. Daar begint het mee.’‘De voorgestelde Europese regels voor cryptovaluta verwijzen naar een lichtere versie van de prospectus, de ‘white paper’. Dat kan al als basis dienen voor regels voor reclame’
Kunnen we niet simpelweg beginnen met een risicowaarschuwing bij reclame voor beleggen in cryptovaluta, zoals Spanje al doet?
‘Absoluut. Het zou niet veel tijd moeten kosten om dat te regelen. Maar: wel in afstemming met andere lidstaten.’
Hoe kunnen we omgaan met het fenomeen ‘finfluencing’?
‘Influencers die bijvoorbeeld reclame maken voor kleding of mode, hebben te maken met basisregels. Ze moeten het aangeven als er een belang bij hebben bijvoorbeeld. Influencers met expertise in beleggen hebben te maken met strengere Europese regels. Ze moeten bijvoorbeeld vertellen over de methode die ze gebruiken voor hun aanbeveling. Maar voor aanbevelingen over cryptovaluta zijn er geen Europese regels. Als het misgaat, is er geen wettelijke basis voor sancties en kunnen beleggers nergens heen. Tenzij het strafrecht of algemeen toepasbaar civiel recht van toepassing is. Dus ook dat moeten landen reguleren.’
