Zolang de Russische agressie tegen Oekraïne voortduurt, is het van ‘het grootste belang dat de beperkende maatregelen van de EU volledig worden uitgevoerd’. ‘Schending van die maatregelen mag niet lonend zijn. De voorstellen van vandaag moeten ervoor zorgen dat vermogensbestanddelen van personen en entiteiten die de beperkende maatregelen schenden, voortaan effectief kunnen worden geconfisqueerd’, aldus Europese Commissie in een woensdag gepresenteerd voorstel.
Ten eerste stelt de Commissie voor om schending van beperkende maatregelen toe te voegen aan de lijst van EU-misdrijven. Dit maakt het mogelijk om voor de hele EU een gemeenschappelijke basisnorm voor de desbetreffende strafbare feiten en straffen vast te stellen. ‘Dergelijke gemeenschappelijke EU-regels zouden het op hun beurt gemakkelijker maken om schending van beperkende maatregelen in alle lidstaten te onderzoeken, te vervolgen en te bestraffen’, stelt de Commissie.
Strafbare feiten die hier onder kunnen vallen zijn: acties of activiteiten ondernemen die erop gericht zijn beperkende maatregelen direct of indirect te omzeilen, onder meer door vermogensbestanddelen te verbergen, nalaten tegoeden te bevriezen die toebehoren aan een aangewezen persoon of entiteit, en goederen waarvoor een handelsverbod geldt, verhandelen (bijvoorbeeld in- of uitvoeren).
Criminele winsten
Ten tweede komt de Commissie met een voorstel voor een richtlijn betreffende ontneming en confiscatie van vermogensbestanddelen. ‘Het belangrijkste doel is ervoor te zorgen dat misdaad niet loont, door criminelen hun criminele winsten af te nemen en hun vermogen om verdere misdrijven te plegen, te beperken.’ De voorgestelde regels moeten ook gelden voor de schending van beperkende maatregelen. ‘Daarmee wordt doeltreffende opsporing, bevriezing, beheer en confiscatie van de opbrengsten van de schending van beperkende maatregelen mogelijk gemaakt.’
Het voorstel moderniseert de EU-regels voor de ontneming van vermogensbestanddelen, onder meer door de oprichting van ‘bureaus voor vermogensbeheer’ in alle EU-lidstaten. Hun taak zal zijn ervoor te zorgen dat bevroren goederen hun waarde niet verliezen. Bevroren vermogensbestanddelen die gemakkelijk in waarde kunnen verminderen of die duur zijn om aan te houden, kunnen dan worden verkocht.
Ook wordt het mandaat van de bureaus voor de ontneming van vermogensbestanddelen uitgebreid, ‘zodat zij vermogensbestanddelen van personen en entiteiten die onder beperkende maatregelen van de EU vallen, snel kunnen opsporen en identificeren’, aldus de Commissie. Deze bevoegdheden zullen ook gelden voor criminele vermogensbestanddelen, onder meer door vermogensbestanddelen snel te bevriezen wanneer het risico bestaat dat die anders zouden verdwijnen.
‘Ernstig misdrijf’
Věra Jourová, vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie: ‘De EU-sancties moeten worden nageleefd. Wie probeert ze te omzeilen, moet worden gestraft. Schending van EU-sancties is een ernstig misdrijf, dat ernstige gevolgen moet hebben. EU-brede regels zijn nodig om daarvoor te zorgen. Als EU staan we pal voor onze waarden en moeten we ervoor zorgen dat degenen die de oorlogsmachine van Poetin aan de gang houden, daarvoor de prijs betalen.’
Didier Reynders, commissaris voor Justitie en Consumentenzaken: “We moeten ervoor zorgen dat personen of bedrijven die de beperkende maatregelen van de EU omzeilen, ter verantwoording worden geroepen. Zulke gedragingen zijn een strafbaar feit en moeten in de hele EU krachtig worden bestraft. Momenteel gelden er uiteenlopende strafrechtelijke definities en sancties met betrekking tot de schending van de beperkende maatregelen, met straffeloosheid als gevolg. We moeten de mazen in de wetgeving dichten en de justitiële autoriteiten de juiste instrumenten bieden om schending van beperkende maatregelen van de Unie te vervolgen.”
Om de coördinatie op het niveau van de Unie bij de handhaving van deze beperkende maatregelen te verbeteren, heeft de Commissie de ‘Freeze and Seize’-taskforce opgericht. De taskforce zorgt niet alleen voor coördinatie tussen de lidstaten, maar onderzoekt ook de wisselwerking tussen beperkende maatregelen en strafrechtelijke maatregelen.
Tot dusver hebben de lidstaten tegoeden ter waarde van €9,89 mrd bevroren en voor €196 mrd aan transacties geblokkeerd. Op 11 april startte Europol samen met de lidstaten, Eurojust en Frontex ‘operatie Oscar’ ter ondersteuning van financiële en strafrechtelijke onderzoeken naar criminele vermogensbestanddelen van natuurlijke personen en rechtspersonen die onder de EU-sancties vallen.
