In onze serie over door de Ondernemingskamer benoemde functionarissen: wat doe je als je mede-functionaris zich van de governance-regels niets aantrekt? Het overkwam Jolien van Woudenberg, advocaat en sinds 2013 OK-functionaris. ‘Kun je als OK-functionaris de OK verzoeken je collega te ontslaan? Dat was voor mij onduidelijk.’
U wordt vaak benoemd als beheerder van aandelen?
‘Ja, of als onderzoeker, en inmiddels ook twee keer als bindend adviseur. Dat laatste gebeurt wel eens als er naast de OK-zaak een civiele procedure loopt die nog jaren kan duren, bijvoorbeeld over onttrokken gelden, en partijen het erover eens zijn dat het handig is om daarin snel een beslissing te krijgen.
Ik hoop in de toekomst ook als bestuurder te worden benoemd. Als beheerder van de aandelen sta je iets verder van de dagelijkse gang van zaken van de onderneming af, maar juist daardoor kun je de bestuurder veel ondersteuning bieden als het goed loopt.’
Het loopt niet altijd goed, bleek tijdens uw huidige benoeming bij een shotjesbar…
‘Nee, dat was heel uitzonderlijk, en pijnlijk voor de betrokkene: het is volgens mij voor het eerst dat de Ondernemingskamer een door haar benoemde functionaris ook weer heeft ontslagen. Ik weet niet wat er met de bestuurder aan de hand was, maar hij hield informatie achter, sloot overeenkomsten en startte procedures zonder de vereiste toestemming van de aandeelhoudersvergadering en bleef maar aandringen op vaststelling van de jaarrekeningen, terwijl ik steeds zei dat we het lopende onderzoek moesten afwachten…’
Wat doe je dan, als mede-OK-functionaris?
‘Het was heel moeilijk om te blijven functioneren. Ik heb er natuurlijk met hem over gepraat, en dan bleef hij bij zijn standpunten. Hij beloofde wel meer informatie te geven, maar een week later ging het dan weer mis.
Het was een unieke situatie. Kun je als OK-functionaris de OK verzoeken je collega te ontslaan? Dat was voor mij onduidelijk, het maakt in elk geval een gekke indruk als de ene OK-functionaris de ander wil ontslaan. Uiteindelijk heeft een aandeelhouder de OK erom gevraagd en heb ik mij daarbij aangesloten, waarbij ik ook heb gezegd dat ik wilde worden ontheven van mijn functie als de bestuurder aanbleef.
Er is nu een nieuwe bestuurder met wie het wel goed gaat. En het bedrijf bestaat gelukkig nog – een shotjesbar voor studenten in coronatijd, die kan zo’n OK-procedure bijna niet dragen. Deze week kan ik waarschijnlijk alsnog de jaarrekeningen vaststellen en hopelijk geeft dat een opstapje voor de verdere onderhandelingen over een uitkoop. Het zijn erg opgewonden standjes, die mannen. En emotie, dat vind ik altijd moeilijk om mee om te gaan. Ik ga altijd uit van de ratio – het is toch logisch om te schikken?’
Intussen liet ook de betaling van de OK-functionarissen lang op zich wachten…
‘Ja, dat gebeurt vaker, maar dat weerhoudt mij er niet van om dingen te gaan doen. Je moet het bedrijf gaande houden – als onderzoeker ligt dat anders, dan wacht ik wel op een voorschot.’
Hoe belangrijk is het dat je goed bent samen, als benoemde functionarissen bij één bedrijf?
‘Je hoeft elkaar niet per se aardig te vinden, als je het maar kunt vinden op het zakelijke vlak en iedereen zich aan de governance regels houdt. Vroeger had je vaste ploegjes, en sommige oud-gedienden vinden het niet prettig dat er nu meer gewisseld wordt, en ook dat je meer moet rapporteren. Zij waren een andere werkwijze gewend.
Toen de voormalige OK-voorzitter Huub Willems de enquêteprocedure vormgaf werkte ik nog bij het wetenschappelijk bureau van de Hoge Raad, daar vond men het wel eens te veel Wild West wat er gebeurde. Dan trokken Willems en zijn “frontsoldaten”, zoals hij de OK-functionarissen noemde, iets te veel macht naar zich toe en werden er voorzieningen getroffen die te ver ingrepen in de onderneming. In de “tasjesoorlog” – een ruzie aan het eind van de vorige eeuw tussen bestuurders en ontwerpers binnen luxemerk Gucci – oordeelde de OK bijvoorbeeld dat er sprake was van wanbeleid, zonder dat een onderzoek had plaatsgevonden. Dat ging de Hoge Raad te ver.’
Als je de wet leest lijkt het niet erg op wat er feitelijk allemaal gebeurt in een enquêteprocedure.
‘Je hoopt dat advocaten hun cliënten goed uitleggen wat er allemaal gaat gebeuren op basis van die paar wetsartikelen. Je bedrijf wordt als het ware overgenomen voor een tijdje, en de focus ligt meestal op het op een goede manier uit elkaar gaan. Dat zou je in de wet duidelijker kunnen maken. Anderszijds: hoe meer je regelt, hoe minder vrijheid, en daarin ligt juist de kracht van de regeling.’
Wat is uw mooiste zaak geweest tot nu toe?
‘Dat was Royaums, waar we met heel veel juridisch vechten hebben gezorgd dat het bedrijf overleefde. Ik werd daar in 2016 als beheerder van aandelen benoemd. Het was een erg nare situatie: de ene aandeelhouder had het bedrijf helemaal leeggeroofd.
Die aandeelhouder legde beslagen en vroeg het faillissement aan. De benoemde bestuurder trok zich terug, maar ik ben aangebleven. Samen met de advocaat van Royaums hebben we drie kort gedingen in twee weken gevoerd – alles gewonnen.
Die aandeelhouder is vervolgens met de noorderzon vertrokken. Anders zou hij misschien ook gearresteerd worden, we hebben aangifte tegen hem gedaan.’
En hoe toen verder?
‘We hebben samen met de notaris als oplossing bedacht om het bedrijf te splitsen. De verdwenen aandeelhouder kreeg in die splitsing de vordering toebedeeld die het bedrijf op hem had, de andere aandeelhouder kreeg de rest van het vermogen. Een accountant heeft berekend dat dat ongeveer een gelijke waarde had. We hebben het hele proces zo open mogelijk en helemaal volgens de regels doorlopen, met alle publicaties in kranten die erbij horen. Op de laatste dag was het echt: yes! Hij heeft niet meer van zich laten horen…
Nu is het helemaal rond: ook het half jaar waarin hij nog zou kunnen proberen de splitsing terug te draaien – wat sowieso heel lastig is – is voorbij. Het zou mooi zijn als deze oplossing meer gebruikt kon worden, maar het was natuurlijk wel een truc die alleen werkte omdat de aandeelhouder die alles had weggesluisd uit beeld was.’
Bent u ooit zelf aansprakelijk gesteld?
‘Er is wel eens mee gedreigd, maar dan denk ik: ik heb mijn beroepsaansprakelijkheidsverzekering en ik heb het goed gedaan, dus zoek het maar uit! Het scheelt dat je als advocaat de taal van de juristen spreekt en weet hoe het juridisch zit. Als bestuurder ligt verzekeren overigens wel lastiger. Mocht er ooit echt gedoe komen, dan neem ik dat op de koop toe. Dit is het leukste hoekje van het ondernemingsrecht!’
