Wat is er het afgelopen jaar in de juridische markt veranderd? Bij gebrek aan een Nederlands onderzoek, grijp ik naar Amerikaans onderzoek om een inschatting te maken van de juridische wereld de komende tijd.
De Georgetown University in Washington publiceerde recent het 2022 Report on the State of the Legal Market, a challeging road to recovery. Bij dit onderzoek gaat het vooral over advocatenkantoren, maar ik denk dat de lessen van dit onderzoek niet alleen voor de Nederlandse advocatuur leerzaam zijn, maar ook voor het Notariaat en de gehele bedrijfsjuridische wereld.
Het goede nieuws uit dit rapport is dat de Amerikaanse advocatuur amper te lijden heeft gehad onder de coronaepidemie. Het werk bleef komen en de omslag naar op grote schaal thuis werken is in feite heel snel en behoorlijk soepel verlopen. Ik denk dat die conclusies ook voor de Nederlandse juridische markt gelden.
Wat betreft het thuiswerken: ik herinner me dat ik in april 2020 een medewerker van één van de grote kantoren sprak die mij vertelde dat in februari van dat jaar een discussie over meer thuiswerken was geëindigd in: ‘dat doen we niet, alleen in noodgevallen’. Nog geen zes weken later was de uitkomst van die discussie volledig gekanteld naar: ‘natuurlijk kunnen we thuis werken, dat faciliteren wij’. Bijna komisch.
Naast het positieve nieuws constateert het onderzoek nog andere trends die wel eens zorgelijker zouden kunnen zijn. Zo constateert men een behoorlijk groot verloop van medewerkers, met name bij de grotere kantoren. De reflex van kantoren hogere salarissen te gaan betalen, lijkt dit niet te remmen. Voorts blijken ook staffunctionarissen steeds moeilijker te vinden. Bovendien ziet juist deze groep de terugkeer naar kantoor met tegenzin tegemoet. Het staat ze namelijk nog vers in het geheugen dat zij binnen kantoor vaak een tweederangsburger-status hebben.
Weinig loyaal
Ook deze twee ontwikkelingen herken ik binnen Nederland. Steeds meer medewerkers van kantoren beginnen een eigen boetiekkantoor, worden zzp-er of stappen over naar het bedrijfsleven. Op zich niets nieuws, maar soms zijn er wel erg veel uitstappers.
Sommige van deze boettiekkantoren vind ik overigens wel heel weinig loyaal naar het kantoor waar ze zijn ‘opgegroeid’. Ze nemen officieel geen cliënten mee, maar via een omweg komen deze cliënten voor een lager (aanvangs)tarief weer bij dezelfde advocaten uit. Verder zijn sommige boetiekkantoren schaamteloos in het de deur openzetten voor medewerkers die net bij een groot kantoor weggaan, zonder zelf ooit één stagiair te hebben opgeleid.
Dan nog een ontwikkeling uit het rapport die zorgelijk kan zijn: binnen kantoren is er steeds minder enthousiasme voor recruitment, marketing en verdere ontwikkeling van de medewerkers. Advocaten willen aan dit soort issues steeds minder tijd kwijt zijn en hopen dat te kunnen outsourcen aan staffunctionarissen. Ik vrees dat ik ook deze trend voor de Nederlandse markt herken. Als de druk op de billable hours alsmaar groter wordt, waarom zou je dan meer aandacht besteden aan non-billable werk? Maar daarmee creëer je dan wel een situatie die precies leidt tot het verloop van medewerkers.
Tot slot de marketing en acquisitie. Een senior medewerker of partner moet mijns inziens zelf aan business development en marketing doen. Je kunt wel samenwerken met goede staf die dit in de vingers heeft, maar als deze staf zich onvoldoende gewaardeerd voelt of te weinig aandacht krijgt van de ‘professional’ zelf, dan kom je niet ver.
Lijm
Belangrijke les uit het Georgetown rapport is met name de vraag; wat is de lijm die je kantoor samenbindt als extra salaris niet meer werkt? Dan komen onderwerpen als een betere work-life balance, persoonlijke ontwikkeling en – het klinkt misschien zweverig – zingeving aan de orde. Ik vrees dat ik op deze punten in Nederland ook niet heel veel creativiteit kan ontdekken, en de onderzoeksgegevens over de positie van staffunctionarissen zijn helaas pijnlijk herkenbaar.
Een fijn kantoor, een plek onder de zon.
Mij lijkt duidelijk dat veel mensen verlangen naar een vriendelijker werkomgeving, het gevoel dat je er met z’n allen voor staat en dat je werk betekenisvol is. En dan hoeven ze niet eens een topsalaris te krijgen. Dat alles zou toch niet al te moeilijk te realiseren moeten zijn.
