Met een paar liefdevolle tikken zijn de juridische piketpaaltjes voor de journalistiek vorige week weer wat dieper geslagen. De Raad van Europa kwam na jaren delibereren met een aanbeveling aan de lidstaten ‘voor de promotie van een gunstig klimaat voor kwaliteitsjournalistiek in het digitale tijdperk’. En wat dichter bij huis kregen de roddeltantes van Roddelpraat het voor de kiezen.
In dat lijvige advies van de Raad van Europa, waaraan ik via via ooit ook nog anderhalf woord heb mogen bijdragen, worden de landen zoals Nederland opgeroepen om allerlei voorzieningen te treffen om kwaliteitsjournalistiek te ondersteunen. Wat kwaliteitsjournalistiek precies is, blijft vaag, maar het is in ieder geval journalistiek met ‘de onwankelbare inzet voor het streven naar waarheid, eerlijkheid en nauwkeurigheid, voor onafhankelijkheid, transparantie en menselijkheid’ en gericht op ‘het bevorderen van verantwoordingsplicht in alle sectoren van de samenleving’. Hoe verheven wil je het hebben?
De Raad van Europa draagt de lidstaten met die aanbeveling van 17 maart op om voorzieningen in het leven te roepen die waarborgen dat de journalistiek kan overleven als publiek goed, dat op diverse fronten, materieel en immaterieel, bescherming verdient. Een heel mooi document.
Famke Louise
Een wat concreter, en meer down-to-earth, piketpaaltje werd een dag eerder geslagen in Amsterdam. In een kort geding van zangeres Famke Louise tegen Roddelpraat kregen de mannen achter dat juice channel ongenadig op hun lazer. Juice channels zijn de nieuwste aanwinst in het Nederlandse medialandschap. Het zijn media die vooral via YouTube uitzenden, en zich concentreren op roddel en achterklap. Een soort Story of Privé, maar dan digitaal en tien keer ‘juicier’.
In een uitzending eind januari had Roddelpraat een ‘diss track’ laten horen van Louise, zonder haar toestemming en zonder dat die eerder ergens openbaar was gemaakt. Zo’n diss track is een rap-song waarin iemand, in dit geval de zanger Ali B., verbaal wordt afgekraakt. Vervolgens beweerden de mannen van Roddelpraat dat Louise seksueel misbruikt was door de rapper, die eerder in opspraak kwam vanwege grensoverschrijdend gedrag, maar dat zij dat zou hebben verzwegen omwille van haar carrière.
Louise ontkent dat en stapte naar de rechter. In plaats van begrip op te brengen voor het beweerde slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag, wat ze dus niet was, zoals fatsoenlijke mensen zouden doen, noemden de ‘journalisten’ van Roddelpraat Louise vervolgens ook nog een ‘achterlijk wijf’.
Treffend en terecht
De rechter was er snel mee klaar. De advocaat van Louise had haar pleidooi afgesloten met de woorden: ‘een geheime diss track openbaren en beschuldigingen uit je duim zuigen die het publiek voor zoete koek aanneemt, en vervolgens het slachtoffer belachelijk maken en wegzetten als achterlijk wijf, dat dient onrechtmatig te zijn.’
Daar was de Amsterdamse voorzieningenrechter Dudok van Heel, bekend om haar duidelijkheid, het volmondig mee eens. Ze noemde het letterlijk een ‘treffende en terechte’ afsluiting van het pleidooi. Die konden de heren van Roddelpraat in hun zak steken. Het openbaren van de rap was een duidelijke auteursrechteninbreuk en ook anderszins waren de uitingen onrechtmatig, want zonder enige feitelijke grondslag en een aantasting van Louise haar reputatie, persoonlijke levenssfeer en privacy. Dat Louise naar de rechter was gestapt vond de rechter dan ook terecht. Hoe duidelijk wil je het hebben?
Roddelpraat werd veroordeeld tot een rectificatie, verwijdering van de uitingen en betaling van de proceskosten. De vraag blijft echter hoeveel effect deze tik op de vingers heeft gehad. De glasheldere uitspraak van de Amsterdamse rechter is waarschijnlijk aan dovemansoren gericht. De zelfverklaarde roddelaars plaatsen zichzelf doelbewust buiten de reguliere journalistieke orde; presenteren dat soms zelfs als hun unique selling point.
Crowdfunding
En het publiek vindt het fantastisch: juice channels zijn razend populair. Roddelpraat trekt 1,5 miljoen of meer kijkers per YouTube-uitzending.
En nog erger: na de uitspraak verklaarden de roddeltantes in hoger beroep te gaan. Voor de advocatenkosten voor de zaak in eerste aanleg, naar eigen zeggen €27.000, startten ze een crowdfund-actie. Die bracht volgens het Algemeen Dagblad in een mum van tijd meer dan €35.000 op.
De wereld is gek geworden. De beleidsmakers in Straatsburg en alle andere voorvechters voor de serieuze kwaliteitsjournalistiek hebben nog veel werk te doen.
