Op 5 juli 2022 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het initiatiefwetsvoorstel ‘Werken waar je wilt’. Deze wet biedt werknemers de mogelijkheid om een verzoek tot aanpassing van de arbeidsplaats in te dienen bij de werkgever. De werkgever is verplicht hierbij alle werkgevers- en werknemersbelangen af te wegen en dient het verzoek naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid te beoordelen. Het wetsvoorstel blijft daarmee ruimte bieden voor maatwerk.
De afgelopen periode is het thuiswerken voor velen verworden tot een (tijdelijke) nieuwe standaard. Volgens de initiatiefnemers van deze wet zal er na de coronacrisis sprake moeten zijn van een nieuwe standaard waarbij een nieuw evenwicht zal moeten worden gevonden tussen thuiswerken en het werken op de werklocatie. Daarbij geven zij aan dat het recht op thuiswerken en het recht op werken op de werklocatie even belangrijk zijn.
Het recht op aanpassing van de arbeidsplaats is momenteel minder goed verankerd in de wet dan het recht op aanpassing van werktijden of het aantal arbeidsuren. In de huidige situatie kan een werkgever het verzoek van de werknemer om één of een aantal dagen thuis te werken naast zich neerleggen zonder opgaaf van reden, wat bij een verzoek tot aanpassing van werktijden of arbeidsuren niet zonder meer het geval is. Dit wetsvoorstel beoogt dit onderscheid recht te trekken.
Inhoud verzoek
Het wetsvoorstel biedt werknemers de mogelijkheid een verzoek in te dienen tot aanpassing van de arbeidsplaats. Dit verzoek is beperkt tot het woonadres van de werknemer dat binnen het grondgebied van de Europese Unie moet liggen. Tevens kan dit verzoek zien op aanpassing naar een voor de arbeid passende arbeidsplaats van waaruit gebruikelijk ten behoeve van de werkgever werkzaamheden worden verricht.
De werknemer moet een dergelijk verzoek ten minste twee maanden voor de beoogde ingang schriftelijk indienen bij de werkgever. In het verzoek moet in ieder geval worden opgenomen wat de gewenste arbeidsplaats is en vanaf welk moment de wijziging van de arbeidsplaats zou moeten ingaan.
Beoordeling verzoek aanpassing werkplek
Het wetsvoorstel regelt dat een werkgever serieus in moet gaan op een verzoek tot aanpassing van de werkplek van de werknemer. Bij de beoordeling van het verzoek is het verplicht om de belangen van de werknemer mee te wegen.
De belangenafweging is in de eerste plaats aan de werkgever. Die moet beoordelen of haar belangen naar redelijkheid en billijkheid opwegen tegen de belangen van de werknemer en dient daarbij alle omstandigheden van het geval te betrekken. Dit houdt onder andere in dat de werkgever genoodzaakt is om goed door te vragen naar de belangen van de werknemer bij het verzoek.
De werkgever kan een verzoek van de werknemer tot aanpassing van de werkplek enkel afwijzen als de maatstaven van redelijkheid en billijkheid daarvoor moeten wijken. Elementen die bij de beoordeling een rol kunnen spelen zijn onder andere sociale cohesie, samenwerking binnen teams en zware administratieve of financiële lasten voor de werkgever.
Gewijzigd criterium
De toets van een verzoek tot aanpassing van de arbeidsplaats wordt volgens het wetsvoorstel beoordeeld naar de maatstaf van redelijkheid en billijkheid. Dit criterium wijkt overigens af van het tot nu toe gehanteerde criterium voor de beoordeling van een verzoek tot aanpassing van de arbeidsduur en arbeidstijden. Daarvoor geldt dat de werkgever een verzoek tot wijziging van de arbeidsduur en arbeidstijden alleen mag afwijzen voor zover zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen zich daartegen niet verzetten.
Het wetsvoorstel biedt met het criterium van redelijkheid en billijkheid voldoende ruimte voor maatwerk. De initiatiefnemers onderstrepen het uitgangspunt dat een goede balans moet bestaan tussen zeggenschap en maatwerk, waarbij werknemers voldoende zeggenschap hebben en werkgevers voldoende mogelijkheden tot maatwerk zodat beiden de kansen van hybride werken kunnen benutten.
Vervolg
Het wetsvoorstel ligt momenteel voor ter behandeling in de Eerste Kamer. De commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt een voorbereidend onderzoek voor, te houden op 27 september 2022. Wordt vervolgd.
Door: Sylvana Slot
